Asbest, yüksek gerilme mukavemeti, zayıf ısı iletimi ve kimyasal etkilere karşı direnci nedeniyle uzun yıllar endüstride geniş kullanım alanı bulan mineraller grubudur.
Özellikle ısıya dayanıklı yani ısı geçirmemesi nedeniyle binalarda yalıtım malzemesi, çatı kiremitleri ve su tesisatı gibi geniş bir çerçevede kullanılmıştır. Ayrıca otomobillerde debriyaj, fren balataları ve contalar gibi başlıca ürünlerde de asbest kullanılmaktaydı ve birçok ülkede hale kullanılmaktadır.
Asbestin geniş kullanım alanı nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre yaklaşık 125 milyon insan işyerinde asbeste maruz kalmaktadır. Kaynak
Krizotil dahil tüm asbest türleri insanlar için kanserojendir. Yani kesin olarak kansere neden olduğu bilinen bir maddeye 100 milyondan fazla kişi maruz kalmaktadır ve bu durum insanlık için çok önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir.
Asbest Hastalıkları
Asbestin tüm formları insanlar için kanserojendir. Ayrıca meslek hastalığı nedeniyle meydana gelen ölümlerin %50’sinin asbest hastalıkları nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir.
Ayrıca, evde asbeste maruz kalmaya bağlı olarak yılda birkaç bin ölümün ilişkilendirilebileceği tahmin edilmektedir.
Asbeste maruz kalmanın neden olduğu “iyi huylu” ve “kötü huylu” olmak üzere iki ana hastalık türü vardır. Tüm asbest hastalıklarının ortaya çıkması 10-15 yılı bulmaktadır ancak iyi huylu olarak tanımlanan asbest hastalıklarında ortaya çıktıktan sonra hastanın yaşam süresi daha uzundur. Kötü huylu asbest hastalıklarında ise yaşam süresi 1-2 yıla kadar düşebilir.
Asbest solunumu ile insan vücudunda oluşabilecek hastalıklar; akciğer zarında sıvı birikmesi, akciğeri saran zarın kalınlaşması ve kireçlenmesi, akciğer dokusu içerisinde asbest liflerinin birikmesi (asbestozis), akciğerleri ve karın boşluğunu saran zarın kanseri (mezotelyoma) ve akciğer kanseridir.
Araştırmalar, sigara dumanı ve asbest liflerine birlikte maruz kalmanın akciğer kanseri riskini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir.
Kötü Huylu Asbest Hastalıkları
Asbestin neden olduğu kötü huylu hastalıklar kanserlerdir. Başta Mezotelyoma olmak üzere akciğer kanseri, yumurtalık kanseri ve gırtlak kanseri asbest maruziyetinin doğrudan etkili olduğu hastalıklardır.
En yaygın asbest hastalıkları;
- Mezotelyoma
- Akciğer Kanseri
- Yumurtalık Kanseri
- Gırtlak Kanseri
gibi hastalıklardır.
Mezotelyoma Nedir?
Mezotelyoma, asbest lifleri nedeniyle akciğer zarında meydana çıkan tümörlerin neden olduğu bir hastalıktır. Akciğer zarı kanseri olarak da bilinir. Mezotelyoma, genellikle akciğer zarında sıvı birikimine neden olarak sırt, göğüs ve yan ağrısı olarak belirti gösterir. Hastalığın gelişme aşamalarında nefes alındığında batma gösteren ağrılar giderek süreklilik kazanır ve şiddetini arttırır.
ABD’de her yıl yaklaşık 3.000 kişiye mezotelyoma teşhisi konur ve çoğu hasta, tanı anından itibaren bir yıldan az yaşar.
Akciğer Kanseri
Asbest, tüm akciğer kanseri tanılarının yalnızca küçük bir bölümünün nedeni olsa da, akciğer kanseri hala en ölümcül asbeste bağlı hastalıklardan biridir.
Sigara içen kişilerde asbest maruziyetinin akciğer kanserine neden olma ihtimali normalden 50 kat daha yüksek olduğu ifade edilir.
Yumurtalık Kanseri
2009 yılında yapılan bir araştırma ile asbeste maruz kalma ile yumurtalık kanseri arasındaki bağlantı açığa çıkmıştır. Asbeste maruz kalan kadınların yumurtalıklarında bulunan asbest lifleri, kan dolaşımı, lenf sistemi veya üreme sistemi yoluyla organlara ulaşabilir.
Yumurtalık kanseri, ilk evrelerde ayırt edici belirtiler göstermese de zaman içinde hem yumurtalık çevresini hem de diğer iç organları etkileyerek ortaya çıkar.
Gırtlak Kanseri
Asbeste bağlı bir başka ölümcül hastalık da gırtlak kanseridir. Sigara ve ağır alkol kullanımı gırtlak kanseri için daha önemli risk faktörleri olmasına rağmen, bu kanser ile asbeste maruz kalma arasında kanıtlanmış bir bağlantı vardır.
İyi Huylu Asbest Hastalıkları
İyi huylu asbeste bağlı hastalıklar, asbeste bağlı ölümcül kötü huylu hastalıklara göre daha yaygın görülür. Bunun nedeni kötü huylu asbest hastalıklarının meydana gelmesi için gereken maruziyet süresi ve miktarı, iyi huylu asbest hastalıklarına göre daha fazla olmasıdır.
Asbestozis
Asbestozis, asbest liflerine maruz kalmanın neden olduğu kronik bir akciğer hastalığıdır. Akciğer hastalığı kanser olmasa da, potansiyel olarak ölümcüldür ve akciğerde yara izi ve iltihaplanma ile kendini gösterir.
Asbest, akciğerlerin normal şekilde genişlemesini ve gevşemesini önleyerek nefes darlığı ve göğüste sıkışma gibi semptomlara yol açar.
İyi huylu olmasına rağmen, asbestozis son derece ciddi olabilir. 2000 ile 2007 arasındaki sekiz yılın yedisinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1.400’den fazla insan için altta yatan veya ölüme katkıda bulunan bir nedendi.
Akciğerde Su Toplanması
Plevral efüzyonlar olarak da bilinen bu hastalık akciğer zarlarının katmanları arasında sıvı birikmesidir. Akciğer ve kaburgalar arasında göğüs boşluğunda toplanır ve akciğerin sıkışmasına neden olarak nefes darlığına neden olur.
Akciğerde su toplanması, asbestle ilişkili diğer hastalıklardan bağımsız olarak gelişebilir, ancak sıklıkla geç evre mezotelyoma veya mezotelyoma dışı kanserlerin bir belirtisidir.
Kendi başlarına plevral efüzyonlar hemen yaşamı tehdit etmez. Zamanla, ağrıya neden olabilir ve nefes almayı engelleyebilirler. Sıvı boşaltıldıktan sonra bile plörodez adı verilen bir işlem yapılmadığı takdirde tekrarlama olasılığı vardır.
Asbest Hastalıklarından Korunma Yöntemleri
Asbest hastalıklarından korunmanın en etkili yolu asbest lifi solumamaktır. Kesin olarak kansere ve diğer ölümcül hastalıklara neden olduğu bilinen bir madde için maruziyet sınır değeri belirlemek ve bu sınır değerler içinde asbest solumayı normal kabul etmek akılcı değildir.
Ortamdaki asbest lifi miktarının kabul edilen asbest maruziyet sınırının altında olup olmadığını sürekli olarak ölçmenin ve kontrol altında tutmanın mümkün olmaması, maruziyet sınır değerlerini anlamsız hale getirir.
Asbest hastalıklarından korunmak için öncelikle tüm dünyada asbest kullanımı sona ermelidir. Asbest mineralleri hiçbir üretim aşamasında kullanılmamalı, kullanılan maddelerin ithal edilmesine izin verilmemelidir.
Mevcut asbest içeren yapı ve maddelerin söküm veya imha aşamalarında ise asbest için özel üretilmiş kişisel koruyucu donanım malzemeleri kullanılmalı, asbest ile temas eden kişilerin asbest konusunda çok iyi eğitilmiş olmaları gereklidir.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.