Ülkemizde her yıl on binlerce kişi, tehlike ve riskleri fark etmediği için iş kazası geçiriyor. Açık yaşam alanlarında da durum çok farklı değil. İş güvenliği levhaları, tehlike ve risklerin belli olması açısından etkili önlemlerden birisidir.
İş güvenliği uyarı levhaları, risk kontrol adımları içinde ilk sıralarda yer alan bir önlem olmamalıdır. Ancak buna rağmen dikkat gerektiren bir çok noktada iş güvenliği levhaları önemli koruma sağlayabilirler.
Diğer iş güvenliği önlemleri düşünüldüğünde iş güvenliği levhaları fiyatları düşük olması nedeniyle isg levhaları ekonomik çözümler olarak görülmektedir. Ancak iş güvenliği uyarı levhaları doğru şekilde seçilmediği, tasarlanmadığı ve yerleştirilmediği taktirde muhtemelen kimse tarafından fark edilmeyecektir.
İş güvenliği işaretlerini seçmeden ve yerleştirmeden önce, görünürlüğünü arttıracak üç temel faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Yerleşim, tasarım ve kontrast.
Yerleşim
İş güvenliği işaretlerinin bulunduğu yer, işaretlerin görünürlük açısından çok önemlidir. Bu konuda yapılan en büyük yanlış isg levhalarını ön inceleme yapmadan en boş alana asmaktır.
İş güvenliği levhaları yerleşiminde ana prensip, uyarı levhalarının önünün hiç bir şekilde kapalı olmamasıdır. Yani bir koli veya kolon arkasına, karanlık bölümlere asılacak uyarı levhalarını kimse görmeyecektir.
Ayrıca iş güvenliği levhaları kimler tarafından ve ne kadar uzak mesafeden görülmesi gerekiyorsa ona göre çalışma yapılmalıdır.
Bu nedenle, iş güvenliği levhaları görünürlüğünü arttırmak için ilk adım, tabela yerleştirmek için ideal noktayı bulmak olmalıdır.
En etkili yerleşim yükseklikleri aşağıdaki gibi üç bölümde incelenebilir.
- Yerden 2 metre yüksekte (Baş hizası ve üstü)
- Yerden 1-1,5 metre yüksekte (Göz hizası)
- Yerden en fazla 50 cm yüksekte (Diz seviyesi altı)
Bu üç yerleşim alanının da farklı durumlarda avantajları vardır.
Acil durum kaçış yolları ve acil durum ekipmanı işaretleri yerden 2 metre yükseklikte olmalıdır. Bu sayede işaret levhaları acil durum sırasında dikkati çekecek ve uzaktan bile görünecektir. Bu gibi işaret levhalarını yerleştirirken çalışanların kafasını yukarı kaldırmasına gerek olmayacak yüksekliği tercih etmek çok önemlidir. 5 metre yükseklikteki acil çıkış levhası, acil durumda kimse tarafından görülemez.
“Tehlike”, “Uyarı” ve “Dikkat” işaretleri, zararlı ve ölümcül tehlikelere dikkat çeker ve çalışanların görevlerini yerine getirirken talimatları kolayca görebilecekleri göz seviyesine yerleştirilmelidir. Bu seviye yerden 1-1,5 metre yükseklikte olmalıdır.
Acil durumlarda bir başka yönlendirme levhası yerleşim yeri de diz seviyesinin altıdır. Özellikle yangın sırasında yüksekteki uyarı levhaları duman nedeniyle görüş dışı kaldığında yere yakın uyarı işaretleri daha kolay görülebilir.
İş güvenliği levhaları yerleşimi kadar levha boyutları da çok önemlidir.
| Levha Ebatı | Yerleşim Konumu | Görüş Uzaklığı |
| 15 x 21 cm | Göz Seviyesi | 7 Metre |
| 21 x 35 cm | Göz Seviyesi | 10 Metre |
| 35 x 50 cm | Baş Üstü Seviye | 13 Metre |
| 45 x 60 cm | Baş Üstü Seviye | 20 Metre |
Tabloda da görüldüğü gibi göz hizasına asılan ikaz levhaları en fazla 10 metre uzaklıktan görülebiliyorlar. Ancak daha büyük ve baş üstü hizasına asılan ikaz levhaları 20 metre uzaklığa kadar görülebiliyor.
İş güvenliği tabela yerleşimini, bu mesafeler ve ebatlara göre yaparsanız tüm uyarı levhaları istenilen mesafeden görülebilecektir.
Tabela yerleşimini düzenlemek için zaman ayırmanız, çalışma ortamındaki mevcut tabela karmaşasını ortadan kaldırma fırsatı da sağlayacaktır. Eski veya alakasız işaretlerin kaldırılması, daha yeni ve daha uygun emniyet işaretlerinin görünürlüğünü artıracaktır. Bir duvarda çok sayıda tabela olması genel olarak hiçbirinin tam olarak fark edilmemesine neden olur.
İş Güvenliği Levha Tasarımı
İlgi çekici iş güvenliği levhaları, çalışanların konuya olan ilgilerini arttırmaktadır. İş güvenliği levhaları, sembol, resim, piktogram, şekil, kelime, ifade veya cümleler içerir. Ancak bu ögelerin levha üzerinde orantılı yerleşmesi çok önemlidir.
Tamamen cümlelerden oluşan bir levha, beyin tarafından öncelikli olarak algılanmaz. Ayrıca önünden geçerken sadece bir bakış ile değil durup okumak gerekeceğinden verilen mesajı çok az kişi alacaktır.
Bunun yerine tek kelimelik emir ifadeleri veya bir kaç kelimeden oluşan cümleler ile birlikte etkileyici ve açış şekilde anlaşılır olan semboller kullanılmalıdır.
Birden fazla levhanın küçültülmüş ölçekli halini tek bir levha üzerine yerleştirmek de herhangi bir olumlu etki yapmaz. Çalışanlar bu levhayı gördüklerine odaklanacakları birden fazla nokta olacağından tam olarak hiç birine odaklanamazlar.
Kontrast Renkler
Göz doğal olarak kalın yazı tipi, parlak renkler veya kalın kenarlıklı işaretleri daha kolay fark eder. Bu gibi iş güvenliği levhaları çalışanları görsel olarak daha kolay etkiler.
Bu yöntemden yola çıkarak iş güvenliği levhalarının zemin rengi ve yazı renkleri görünürlüğü arttıracak özellikte olmalıdır. Türkiye’de iş güvenliği levhaları renkleri Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Buna göre isg levhaları aşağıdaki renklerde olmalıdır.
| Renk | Anlamı | Levha Tasarımı |
| Kırmızı | Yasak Tehlike Yangınla Mücadele | Beyaz Zemin, Siyah Piktogram, Kırmızı Çerçeve (Yangın) Kırmızı Zemin, Beyaz Piktogram |
| Sarı | Uyarı | Sarı Zemin, Siyah Piktogram, Siyah Çerçeve |
| Mavi | Zorunluluk | Mavi Zemin, Beyaz Piktogram |
| Yeşil | Acil Çıkış İlk yardım Tehlike Yok | Yeşil Zemin, Beyaz Piktogram |
İş güvenliği uyarı levhaları, tasarım, yerleşim ve renk seçimleri yönünden doğru seçildiğinde çalışanlar tarafından çok daha kolay fark edilebilir ve çok daha kolay anlaşılır olur. Bu sayede işyerinde risklere karşı etkin koruma ve kontrol sağlamak mümkün olabilir.
Ancak unutmamak gerekir ki isg uyarı levhaları, tehlikeleri önleme konusunda birincil önlem olmamalıdır.