Hava kirliliği, insan sağlığı ve çevre üzerinde çok önemli zararlı etkiler bırakan modern dünyanın önemli bir sorunudur. Başta motorlu taşıtlar ve endüstriyel süreçler olmak üzere hava kirliliğini oluşturan çok sayıda faktör vardır.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, altı ana hava kirleticisi vardır. Bunlar partikül kirliliği, yer seviyesindeki ozon, karbon monoksit, kükürt oksitler, nitrojen oksitler ve kurşundur.
Havada asılı kalan zararlı maddelere uzun ve kısa süreli maruz kalmak, solunum ve kalp hastalıkları, göz rahatsızlıkları, cilt hastalıkları ve kanser gibi uzun süreli kronik hastalıklar dahil olmak üzere insan üzerinde farklı zararlı etkilere neden olmaktadır.
Bu yazıda, çeşitli bilimsel makalelerden de faydalanarak hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçladık.
Hava Kirliliğinin İnsanlar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünyada her 10 kişiden dokuzu sağlıksız veya kirli denilebilecek hava soluyor. Kaynak
Felç, akciğer kanseri ve kalp hastalıklarından kaynaklanan ölümlerin üçte biri hava kirliliğinden kaynaklanmaktadır. Bu oran, sigara içmekle eşdeğer bir etkiye sahip ve çok fazla tuz yemenin etkilerinden çok daha yüksektir.
Hava kirliliği, astım, akciğer kanseri, Alzheimer ve Parkinson hastalıkları, psikolojik komplikasyonlar, otizm, retinopati, ve düşük kiloda bebek doğumu gibi bazı hastalıkların görülme sıklığı ve ilerlemesinde başlıca çevresel risk faktörü olarak kabul edilmektedir.
Bununla beraber hava kirliliği özellikle bebekler ve çocuklar için çok daha yıkıcı sonuçlara neden olabilir. Henüz gelişen akciğerlerinin havadaki zararlı kimyasal maddeleri soluması nedeniyle akciğer ve solunum sisteminin tam gelişememesi veya erken yaşta akciğer hastalıkları görülme olasılığını yükseltir.
Solunum sisteminin yetersiz kalması sonucu başta kalp yetmezliği ve büyüme yavaşlaması gibi bir takım sağlık sorunları da ortaya çıkabilir.
Türkiye’de Hava Kirliliği
Türkiye’de hava kirliliği en ciddi çevre sorunu olarak kabul edilebilir. Türkiye’deki neredeyse tüm şehir merkezlerinde hava kirliliği seviyesi Avrupa Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul edilen limitlerin üzerindedir.
Iğdır, Düzce, Manisa, Bursa, Kahramanmaraş, ve Afyon gibi illerde hava kirliliği sorununun çözülemeyen kronik bir sorun haline geldiği de gözlemlenmektedir. Bu illerde hava kirliliği her yıl düzenli olarak artmakta ve hava kirliliğini azaltacak herhangi bir çalışma da bulunmamaktadır.
Hava Kirliliği Nasıl Önlenir
Başlıca hava kirliliği nedenleri arasında hızla artan nüfus, yanlış kentleşme, tarım ilaçlarının kullanımının artması ve kullanılan kimyasallar gösterilmektedir. Ayrıca motorlu araçların egzoz gazları ve fabrika bacalarından salınan dumanlar da kirlilik üzerine büyük etkiye sahiptir.
Hava kirliliğini önlemek ve azaltmak için öncelikle hava kirliliğine neden olan etkenler üzerinde düzenlemeler yapmak gereklidir. Ancak görüldüğü gibi hava kirliliğine neden olan etkenlerin tamamı bireysel değil kamusal politikaların sonucudur.
Hava kirliliğinin bir sorun olduğunun farkında olan bilinçli nesiller yetiştirmek, gelecekte hava kirliliğini azaltmak için etkin çözümler üretmesi açısından önemlidir.
Günümüzde ise ısınma ve üretim için fosil yakıtların kullanımının azaltılması, sanayileşmenin katı kurallar altında şehirlerden uzak alanlarda yapılması ve temiz enerji kullanan araçların yaygınlaşması ile hava kirliliği azaltılalabilir.
Ancak bu önlemler bireysel değil kamusal yani devlet tarafından alınacak veya teşvik edilecek önlemlerdir.
Hava Kirliliğinin Etkileri Nasıl Azaltılır
Bulunduğumuz çevredeki hava kirliliğini bireysel olarak azaltma şansımız çok düşük olsa da alacağınız önlemlerle hava kirliliğine daha az maruz kalma şansınız vardır.
Bunların başında elbette hava kirliliği daha düşük bir şehirde yaşamayı tercih etmek veya şehir merkezinden uzakta yaşamak gelir. Ancak elbette ki ülkemizde iş ve eğitim imkanlarının sınırlı olması nedeniyle bu seçenek herkes için geçerli olmayabilir.
Bu linkten her il için anlık hava kirliliği seviyesini takip edebilirsiniz.
Günlük yaşamda maske kullanmak, hava kirliliğine neden olan havada asılı partiküllerden korunmayı sağlar. Özellikle uzak doğu ülkelerinde sıkça gördüğümüz maske kullanımı ülkemizde de son derece etkilidir. Covid-19 salgını ile beraber hayatımıza giren maskeleri hava kirliliği için de kullanmaya devam edebiliriz.
Tavsiye Yazı: Maske Nasıl Seçilir
Evdeki hava kirliliğini azaltmak için hava temizleme cihazı kullanmak etkili bir çözümdür. Piyasada bulunan onlarca farklı modelden size uygun olanı tercih ederek ev havasını temizleyebilirsiniz.
Kaynaklar
https://www.edf.org/health/health-impacts-air-pollution
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5122104/
https://www.who.int/news-room/spotlight/how-air-pollution-is-destroying-our-health
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.