Yüksek sıcaklıkta çalışma birçok farklı endüstri kolunda işyerinde yaygın ve aynı zamanda son derece tehlikeli bir çalışma türüdür. Bu tür işlerde meydana gelen kazalar yüksek oranda ölümle sonuçlanacağından iş güvenliği en öncelikli konu olmalıdır.
Bu nedenle çalışanların ve yönetici/işverenlerin bu tür işlerle ilgili riskleri anlamaları ve bu risklere karşı nasıl önlem alacağını bilmesi önemlidir.
Yüksek Sıcaklıkta Çalışma Nedir ?
Yüksek sıcaklıkta çalışma, yüksek ısıdaki malzemelere temas ederek veya kullanarak çalışmayı gerektiren işler olarak tanımlanabilir. Yüksek sıcaklıkla temas etme potansiyeli taşıyan işler ;
⇒ Açık alevli işler (kesme, kaynak, yakma)
⇒ Perçinleme, delme, bileme veya taşlama gibi işler.
⇒ Statik elektrik deşarj edilen işler.
⇒ Motor parçaları, egzoz, fren balatası, elektrik bobini veya dirençler gibi sıcak yüzeyler.
⇒ Isıtılmış gazlar.
⇒ İçten yanmalı motorlar.
olarak örnek verilebilir.
Yüksek sıcaklık nedeniyle meydana gelen kazalar çoğunlukla gıda işleme, kağıt imalatı, yağ üretimi, yakıt depolama, atık yönetimi gibi iş alanlarında da meydana gelebilir.
Yüksek Sıcaklık Riskleri
Isı ve ısı üreten malzemelerle çalışan işçiler bazı temel risklerle karşı karşıyadır. Bu riskleri önceden tanımlayarak ve anlayarak işyerinde bu risklere ve tehlikelere karşı bilinçli ve yeterli iş güvenliği önlemleri alınabilir.
En yaygın sıcak iş tehlikelerine bakalım.
Yangın
Yangın, yüksek sıcaklıkta yapılan işlerde en bilinen ve en yaygın risk olarak göze çarpar. Yapılan araştırmalar ve istatistikler, yüksek sıcaklıkta yapılan işlerin en büyük endüstriyel yangın nedenlerinden biri olduğunu göstermektedir.
Yüksek sıcaklıkta yapılan işlerde açık alev ile çalışılmasa bile yangın riski her zaman mevcuttur. Kaynak, kesme veya taşlama gibi işlerde yaklaşık 600 derece sıcaklıktaki kıvılcım ve erimiş metal taneciklerinin 10 metre mesafeye kadar sıçrama ihtimali vardır. Sıçrayan bu kıvılcımlar kağıt, tahta, yanıcı buhar veya yanıcı sıvılarla temas ettiğinde çok kısa sürede alev oluşturabilir.
Yanma
Yüksek sıcaklıkta malzemelerle veya yüksek sıcaklıkta ortamlarda çalışmak yangın haricinde yanma riski de oluşturur. Her yıl dünyada birçok işçinin yanıcı gazların birikmesi sonucu sadece yüksek sıcaklık nedeniyle yandığını söylemek yanlış olmaz.
Patlama
Yanıcı malzemeler yakınında ısı ve kıvılcım üreten faaliyetlerde bulunmak büyük bir patlama riski taşır. Yeterli şekilde temizlenmemiş ve yanıcı gazlardan arındırılmamış kapalı alanlarda yüksek sıcaklıkta çalışması da ciddi patlamalara neden olabilir.
Yüksek Sıcaklıkta Yapılan İşlerde Alınması Gereken Önlemler
Yüksek sıcaklıklarda yapılan işlerde işe başlamadan önce mutlaka işin gerekli olup olmadığı ve daha az tehlikeli bir alternatif yöntemi olup olmadığı sorgulanmalıdır. Eğer aynı işi yüksek sıcaklığa gerek kalmadan yapmak mümkünse mutlaka bu yöntem tercih edilmelidir.
Ancak yüksek sıcaklıkta çalışmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda bazı önlemler alarak daha güvenli bir çalışma ortamı sağlanabilir.
Güvenli Mesafe Bırakılmalıdır
Yüksek sıcaklık açığa çıkan işler ile yanıcı ve parlayıcı malzemeler arasında mutlaka güvenli mesafe bulunmalıdır. Birçok işlem 6 ile 10 metre arasında güvenli mesafe gerektirir. Örneğin kaynak yaparken çıkan kıvılcımlar 10 metre mesafeye kadar ısısını koruyarak sıçrayabilirler. Bazı işlerde 15 metreye kadar güvenli mesafe bırakılması gerekebilir.
Eğer yangın ve patlama riski güvenli mesafe bırakarak ortadan tam olarak kaldırılamıyorsa veya ortamda bu kadar uzun mesafe yoksa sıcaklık ve kıvılcımları daha küçük bir alanda hapsederek önlem alınabilir.
Gaz Algılayıcı Bulunmalıdır
Eğer ortamda yanıcı gaz bulunma ihtimali varsa yanıcı gaz algılayıcı sistemi kurulmalıdır. Gaz algılayıcı sistemler ortamdaki yanıcı gazları tehlikeli konsantrasyona ulaştıklarında tespit ederek çeşitli uyarılarla bize haber verirler. eğer gaz algılayıcı 0 değerini göstermiyorsa kesinlikle yüksek sıcaklık oluşturan işlere başlanmamalıdır.
Yeraltı madenleri, gemi hangarları veya yakıt tankları gibi alanlarda gaz algılayıcılar kesinlikle bulunması gereken sistemlerdir.
Uygun Kişisel Koruyucu Donanım Giyilmelidir
Koruyucu donanımlar hiçbir zaman öncelikli iş güvenliği önlemi olarak düşünülmemelidir. Ancak diğer önlemler alındıktan sonra mevcut tehlikelere karşı önlem olarak düşünülebilirler.
Yüksek sıcaklık altında çalışırken koruyucu gözlük veya bazı uygulamalar için yüz maskeleri sıçrayan kıvılcımlara karşı koruma sağlarken, eldiven sıcak malzemelerden kaynaklanan yanık riskini azaltabilir.
Tavsiye Yazı : İş Güvenliği Eldiveni Seçimi
Kişisel koruyucu donanımlar yalnızca düzgün bir şekilde kullanılıyorsa etkin koruma sağlayabilirler. Bu nedenle yapılan iş için doğru eldivenleri seçmeniz önemlidir. Eldivenlerin hangi sıcaklığa karşı etkili olduğu ve işin gerektirdiği beceri düzeyini bilmeniz gerekir.
Örneğin ;
Deri eldivenler, kaynak sırasında kıvılcımlara ve orta derecede sıcaklığa karşı koruma sağlayabilirler.
Alüminize yanmaz eldivenler, yansıtıcı ve yalıtım koruması nedeniyle kaynak, fırın ve döküm işleri için önerilir.
Kevlar elyaf eldivenler çok çeşitli endüstriyel uygulamalara sahiptir. Aşınmaya karşı dayanıklıdır, ısıya ve soğuktan korurlar ve alev direnci gerektiren durumlarda iyi performans gösterirler.
Bütün koruyucu giysiler ve eldivenler, kıvılcım, ısı, yanıklar ve radyasyona karşı korunmak için ateşe ve aleve dayanıklı olmalıdır. Deri ve yün malzemeden yapılmış koruyucu giysiler tercih edilebilir. Pamuklu ve keten gibi yanıcı kumaşlardan kaçınılmalıdır.
Güvenlik Ekipmanlarının İyi Çalışmalıdır
Yüksek sıcaklıkta yapılan işlerde mutlaka güvenlik ekipmanları bulunmalı ve bu ekipmanların iyi çalışır durumda olması sağlanmalıdır. Etkili bir sıcak koruması için çalışma alanı aşağıdaki şartları taşımalıdır.
⇒ Yangın söndürücü sprinkler sistem olmalı ve çalışır durumda bulunmalıdır.
⇒ Çalışma alanında yeterli sayıda yangın söndürme cihazı olmalıdır.
⇒ Yangın söndürme cihazları, potansiyel yangın tiplerine uygun olmalıdır.
⇒ İlkyardım malzemeleri kolay ulaşılabilir ve her zaman hazır olmalıdır. İlkyardım malzemeleri içinde yanmaya karşı malzemeler bulunmalıdır.
Tavsiye Yazı : Yangın Tüpleri Nasıl Yerleştirilir ?
Yangın Gözcüsü Bulunmalıdır
Yüksek sıcaklıkta yapılan işlerde mutlaka yangın gözcüsü bulunmalıdır. Yangın gözcüsü, yapılan işin veya çalışma alanının yangın riskleri konusunda bilgili, önlem alınmasından sorumlu kişi olarak tanımlanabilir. Acil durum ekiplerinde yer alan yangın söndürme ekibi, bu görev için kullanılabilir.
⇒ Yangın gözcüsü veya yangın söndürme ekibi olarak görevlendirilen çalışanlar ;
⇒ Yangın söndürme cihazlarının sürekli kullanılır durumda olmasından sorumlu olmalı ve yangın söndürme konusunda eğitilmelidir.
⇒ İşyeri hakkında yangın alarmları, YSC konumları, gaz vanaları gibi detaylar konusunda bilgi sahibi olmalıdır.
⇒ Yangın riski bulunan alanları sürekli kontrol etmeli, yangın durumunda alarm çalarak ilk söndürme müdahalesi yapmalıdır.
⇒ Kaynak veya kesme işlemleri tamamlandıktan sonra muhtemel yanan yangınları tespit etmek ve söndürmek için en az 30 dakika daha gözlem yapmalıdır.
Çalışanlar Düzenli Olarak Eğitilmelidir
Yüksek sıcaklıkta çalışan veya sıcak alanlarda bulunan bütün çalışanlar bu konuda düzenli olarak eğitilmelidir. Bu eğitimlerde;
⇒ İşyerinin yüksek sıcaklıkla ilgili kuralları,
⇒ Gaz algılayıcıların çalışma mantığı,
⇒ Kişisel koruyucu donanım ve yangın söndürme malzemelerinin yerleri ve kullanımı
⇒ İşe özgü diğer riskler hakkında bilgiler verilmelidir.
Yüksek Sıcaklık İş Güvenliği Politikası
Yüksek sıcaklıkta işlerin yer aldığı işletmeler, tehlikeleri ve risklerini kontrol altına almak veya ortadan kaldırmak için bazı güvenlik kurallarına sahip olmalıdır. Bu güvenlik kuralları politikalar, prosedürler, eğitimler ve iletişim yöntemleri ile oluşturulabilir.
Bu konuda örnek verecek olursak, aşağıdaki konularda bazı tanımlamalar ve kurallar belirlenmelidir.
Politika ve Görev Tanımları
Yüksek sıcaklıkla iş yapmaya izin verilen alanlar.
Yüksek sıcaklıkla iş yapmaya izin verilen zamanlar.
Kimlerin sıcak işlere onay vereceği, kimin iş yapacağı ve kimin kontrol edip izleyeceği.
Prosedürler
Yüksek sıcaklıkta işe başlamadan önce yapılması gerekenler.
Yüksek sıcaklıkta iş yapılacak alanların özellikleri.
Tehlikeli alanlarda yüksek sıcaklıkta iş yapılması durumunda yapılacaklar.
Gerekli olan kişisel koruyucu donanımlar.
İş izni gereken durumlar ve kimlerin onay vereceği.
Eğitimler
Çalışanların, denetçilerin, bakım personelinin, yangın bekçisinin ve yüklenicilerin rolleri.
Sonuç
Yüksek sıcaklıklarla çalışmak bazen kaçınılmaz olabilir ancak kaçınılmaz olması tehlikeli olması gerektiği anlamına gelmez. Politika ve prosedürleri ve sektörün en iyi uygulamalarını izleyerek, sıcak çalışmaların doğru ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayabilirsiniz.