Haftalık çalışma saati 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Asgari çalışma saati ile ilgili bir düzenleme ise yoktur.
Haftalık çalışma saati kavramı günlük çalışma saati, aylık çalışma saati ve bunlarla ilgili olarak fazla mesai hesaplarında bakılan referans noktası olmaktadır.
Haftalık 45 Saat Çalışma Süresi Nasıl Hesaplanır ?
Haftalık çalışma süresi olarak belirlenen 45 saat, çalışma günlerine eşit olarak bölünerek günlük çalışma saati belirlenir. Ayrıca iş sözleşmesi ile belirlenmesi durumunda haftalık çalışma saati 45 saat’ten daha az olabilir.
Günlük çalışma saati belirlenirken haftalık çalışma saati en fazla 6’ya bölünebilir. Yani 1 haftalık süre içinde en fazla 6 gün çalışma yapılabilir. Bu durum İş Kanunu Madde 46’da hafta tatili bölümünde belirtilmiştir.
Madde 46 – Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Buradan yola çıkarak 1 günlük çalışma saati en fazla 45 / 6 = 7,5 saat olarak belirlenir. Bu 7,5 saatlik süreye dinlenme saatleri ve işe gidiş geliş için geçen süreler dahil değildir.
İşçi çalışma saatleri, haftalık 45 saati aşmamak şartıyla günde en fazla 11 saat olarak belirlenebilir. Yani haftada 5 gün çalışan bir işyerinde günde 9 saat mesai, haftada 4 gün çalışan işyerinde günde 11 saat mesai yapılabilir.
İstisna bir durum olarak yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin günlük çalışma saati en fazla 7,5 saat, haftalık yasal çalışma saati en fazla 37,5 saattir.
Haftalık 45 Saat Çalışmaya Öğle Arası Dahil Mi?
Öğle yemeği arası ve çay saati gibi dinlenme saatleri haftalık 45 saatlik çalışma süresine dahil edilmez. Ayrıca işe gidiş geliş için geçen süreler de günlük çalışma saati içine dahil değildir.
Özel Sektörde Kaç Saat Çalışılır?
Çalışma sürelerinin düzenlendiği 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerleri zaten özel sektör diye tabir edilen kamu harici sektörlerdir. Yani haftalık 45 saatlik çalışma süresi özel sektör için geçerlidir.
OECD ülkeleri arasında yapılan araştırmalara göre Türkiye’de yıllık ortalama çalışma süresi 1832 saattir. Bu da haftalık yaklaşık 35 saate denk gelir. Ülkemizdeki çalışma koşulları düşünüldüğünde elbette haftalık 35 saat çalışma süresi çok gerçekçi değildir.
Bunun nedenleri arasında işçi çalışma saatleri çizelgesi ile kayıt altına alınan değerlerin gerçek çalışma saatlerini yansıtmaması ve gerçek veriler üzerinden değil varsayımlar üzerinden kayıt altına alınması olabilir.
Ancak Türkiye haftalık çalışma saati olan 35 saat bile birçok gelişmiş Avrupa ülkesine göre fazla sayılabilir.
Aylık Çalışma Saati Hesaplama
Aylık çalışma saati, haftalık çalışma saatleri ile ilişkili olarak hesaplanır. Ay içindeki çalışma günü ve hafta sayıları değişeceğinden çalışma saati hesabını haftalık çalışma süreleri üzerinden yapmak daha doğrudur. Yani 1 ayda kaç saat çalışılır sorusunun cevabı her ay farklılık gösterir.
Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır ?
Fazla mesai kavramı 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinde fazla çalışma olarak ifade edilmiştir. Fazla çalışma haftalık çalışma saati olan 45 saati aşan çalışmalardır. Yani haftalık toplamda 50 saat çalışan bir işçi 5 saat fazla mesai ücreti almalıdır.
Fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 50 yükseltilmesi şeklinde hesaplanır.
Örneğin 2022 yılı için asgari ücret asgari geçim indirimi hariç aylık net 5004 TL’dir. Bu ücret aylık çalışma süresi olan 225 saat çalışma karşılığı belirlenen ücrettir. Yani asgari ücret ile çalışan bir işçinin saatlik çalışma ücreti 22,24 TL olup 1 saatlik fazla mesai ücreti 33,36 TL’dir.
5 saat fazla mesai yapan bir işçi maaşına ek olarak net 166,8 TL ücret almalıdır.
Fazla mesai süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.
Fazla Sürelerle Çalışma Nedir ?
Haftalık çalışma süresi iş sözleşmelerinde belirtilmek koşuluyla 45 saatin altında belirlendiği işyerleri olabilir. Sözleşme ile belirlenen haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak tanımlanır.
Fazla sürelerle çalışmalarda, her 1 saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 25 yükseltilmesiyle ödenir.
Asgari Ücretli Günde Kaç Saat Çalışır?
Ülkemizde asgari ücret çalışma saatleri hakkında özel bir düzenleme yoktur. Haftalık 45 saatlik çalışma süresi ile asgari ücret aylık çalışma saati hesaplaması yapılabilir. Yani asgari ücretli kaç saat çalışır sorusunun cevabı bir işçi kaç saat çalışır sorusuyla aynı olacaktır.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.