İş yerinde kullanılan makineler, elektrik tesisatı, kalorifer tesisatı, havalandırma tesisatı gibi mekanik sistemler ciddi tehlike kaynaklarıdır. İş yerinde kullanılan makine ve ekipmanları tespit etmek ve alınacak önlemleri belirlemek ortam gözetimi çalışmasının önemli bir parçasını oluşturur.
Hangi makineler tehlike oluşturur?
İş yerinde bulunan tüm makine ve el aletleri tehlike oluştururlar. Alınan önlemler ve ekipmanların fiziksel durumlarına göre tehlike boyutu değişecek olup bu tehlikeleri iyi analiz etmek gereklidir.
Başlıca tehlike kaynağı olan makineleri şu şekilde örnekleyebiliriz;
- Elektrikle çalışan her türlü makine
- Dönen kayış, kasnak, dişli gibi parçaları olan makineler
- Küçük el aletleri
- Basınçlı makineler
- Kesici özelliği olan makineler
Bu makinelere elbette eklemeler yapılabilir ancak genel olarak gözlemlenmesi gereken tehlike kaynakları bunlardır. Bu tehlike kaynağı olan makinelerin ne büyüklükte risk oluşturduğunu gözlemleyip analiz etmemiz gereklidir.
Makinelerin risk oluşturduğunu nasıl anlayacağım?
Makine ve ekipmanların risk oluşturması için, sahip oldukları tehlikelere karşı yeterli önlemlerin alınmamış olması gereklidir.
Öncelikle kullanılan her makine ve el aletini tek tek incelemek gerekir. Daha sonra bu makine ve aletin oluşturduğu tehlikeleri tespit edip yeterli önlem alınıp alınmadığına bakılmalıdır.
Kesici özelliği olan bir makine için örnek tablo yapacak olursak;
| Tehlike | Alınması Gereken Önlem | Önlem Yeterli mi ? (Evet / Hayır) |
| Elektrik | Gövde topraklaması yapılmalı
Tüm kablolar koruma içinde olmalı Ayrı bir güç düğmesi olmalı | Evet
Hayır Hayır |
| Dönen Parçalar | Dönen parçalara dokunmayı önleyecek sistem olmalı
Dönen parçalardan fırlayacak parçalara karşı önlem olmalı Dönen parçaların mil vb gibi parçaları koruma içinde olmalı | Evet
Evet
Hayır |
| Acil Durum | Acil durumda durdurma butonu veya teli olmalı | Evet |
| Gürültü | Makine için gürültü ölçümü yapılmalı
Gürültü kaynağı olan bölümler için önlem alınmalı | Hayır
Hayır |
Her makine için örnekte olduğu gibi tehlikeler ve önlemlerin durumu hakkında çalışma yapılmalıdır. Örnek tabloda yer alan tehlikeler ve önlemler daha da çeşitlendirilebilir, bu tamamen makinenin durumuna göre değişim gösterecektir.
Mekanik ve Elektrik Tesisatındaki riskleri nasıl tespit edeceğim?
Öncelikle iş yerinde bulunan tesisatların tespit edilmesi gereklidir. Bazı sistemler kolaylıkla görülebilirken bazıları da tamamen izole halde bulunup dışarıdan bakarak görünemez. Bu konuda işletmenin teknik personelinden mutlaka destek alınmalıdır.
Elektrik tesisatı her iş yerinde mutlaka bulunur ve türüne göre alınması gereken güvenlik önlemleri çeşitli yönetmeliklerde belirtilmiştir. Elektrik tesisatında ana pano ve tali panoların dış durumu, koruma altında olup olmadıkları, kaça akım rölesi ve topraklama gibi önlemler, çevresinde yangın söndürme cihazı olup olmadığı gibi detaylar mutlaka incelenmelidir.
Yapılan periyodik test ve muayeneler, topraklama ölçümleri ve bakım formları gibi kayıtlar da incelenmelidir. Kabloları da gözle görüldüğü kadarıyla incelemek ve hasarlı olup olmadıklarına bakmak faydalıdır.
Elektrik tesisatı haricinde kalorifer tesisatı, havalandırma tesisatı veya işletmeye özel bazı tesisatlar bulunabilir. Bunlar için de öncelikle yönetmelik şartlarına uygunlukları ve periyodik test ve bakımları incelenmelidir.
Tüm bu gözlemleri yaparken dikkat etmeniz gereken ilk ve en önemli konu kendi güvenliğiniz olmalıdır. Yetkinliğiniz olmayan bazı konularda daha dikkatli olup sorarak cevap almak daha güvenli olacaktır.