Risk değerlendirmesi çalışmalarında en fazla tartışmaya neden olan konulardan biri şüphesiz ki şiddet değerinin değişip değişmeyeceği olacaktır. Sitemizde risk değerlendirme ile ilgili yazılara da yorum veya soru olarak sık sık şiddet değerinin azalıp azalmayacağı sorulaktadır.
Bu soruya, risk değerlendirmesi mantığını tam olarak kavrayan herkesin en mantıklı cevabı vereceğine eminiz. Bu yazıda risk değerlendirme prensiplerinden yola çıkarak şiddet değerinin değişimi üzerine bilgiler vereceğiz.
Şiddet Değeri Nasıl Hesaplanır
Birçok risk değerlendirme yönteminde risk değeri, riskin meydana gelme ihtimali ile meydana geldiğinde oluşturacağı etkinin çarpımı olarak hesaplanır.
Kısaca;
Risk = Olasılık x Şiddet
denklemi ile ifade edilir.
Her risk değerlendirme yöntemi, olasılık ve şiddet gibi değişkenlere bazı değerler vererek riskleri derecelendirmeye çalışır. Bu değerler sayısal olabileceği gibi az, çok gibi metinsel ifadeler de olabilir.
Şiddet, incelemeye konu olan riskin meydana gelmesi halinde oluşabilecek doğrudan hasarlar içinde en yüksek olanı olarak ele alınır.
Basit olarak örnekleyecek olursak; yüksek zeminden düşme riski için kişi doğrudan yere düşüyorsa şiddet değeri ölüm veya ölüm için belirlenmiş sayısal değer olacaktır. Elbette yüksek zeminden her düşen ölmediği gibi meydana gelme ihtimali olan sonuçalr içinde en şiddetlisi göz önünde bulundurulmalıdır.
Şiddet Değeri Değişebilir Mi?
Risk değerlendirme çalışmasında tespit edilen riskler için risk kontrol hiyerarşisi doğrultusunda bazı önlemler almak gereklidir. Risk değerlendirme çalışmasının temel mantığı riskleri kaynağından başlayarak ortadan kaldırmak veya kabul edilebilir sınırlar içine indirmektir. Bunun kontrolü için de risk değerindeki değişim izlenir.
Örnek vermek gerekirse; fine kinney risk değerlendirme yönteminde risk değeri 200 ila 400 arasında belirlenen riskler için en hızlı şekilde önlem alınarak risk değerinin azaltılması ve kabul edilebilir sınırlar altına indirilmesi gerekir.
Fine Kinney yöntemine göre; Risk = Olasılık x Frekans x Şiddet denklemi ile belirlenir.
Görüldüğü gibi risk değerini azaltmak için risk değerini oluşturan olasılık, frekans veya şiddet değerlerinin birini veya bir kaçını azaltmak gerekecektir.
Fine kinney yönteminde olasılık değeri, geçmiş veriler ile elde edilen bir sonuç olduğundan değiştirmek mümkün değildir. Geriye frekans ve şiddet değerleri kalmaktadır. Frekans yani riskli durumun meydana gelme sıklığını veya meydana geldiğinden oluşabilecek sonucu değiştirerek risk değerini azaltabiliriz.
Görüldüğü gibi şiddet değerini değiştirmek teorik olarak mümkün ve gereklidir. Peki pratik olarak şiddet değişir mi?
Bu konuya somut ve biraz da farklı bir örnek üzerinden cevap verelim.
Yeni yürümeye ve koşmaya başlayan çocuğu olanların en çok korktuğu kazaların başında çocuğun ev eşyalarının sivri köşelerine çarpması gelir. Ben de çocuk güvenliği için evde eşyaların köşelerine çarpma riskini fine kinney yöntemi ile hesaplamıştım.
Öncelikle olasılık değerini hesaplamaya çalıştım. İlk çocuğumuz olması nedeniyle elimde çocuğun köşelere çarpma verileri bulunmuyor. Ancak hesaplamanın doğru olabilmesi için tam çarpacakken elimi koyarak zarar görmesi önleyerek gerçekçi bir olasılık değeri hesapladım. 1 ay süren bu süreçte elbette henüz yeni yürümeye başlıyor olması ve yardımsız yürüyememesi işimizi kolaylaştırdı çünkü yürüdüğü her an yanında olup asla bir yere çarpmasına izin vermedik.
Bunun sonucunda her 4 yürüme denemesinde 1 defa eşyalara çarptığını hesapladım ve bunu fine kinney olasılık tablosunda 3 puana karşılık olarak aldım.
Frekansı hesaplamak daha kolay oldu çünkü günde birkaç defa tehlikeye maruz kalıyordu. Dolayısıyla frekans değeri 6 oldu.
Şiddet ise çocuğun köşelere vurdupunda meydana gelebilecek sonuç olduğundan yüksek ihtimalle ilkyardım gerektirecek durum olarak kalacaktı. Bunu da ilkyardım, küçük hasar derecesine gelen 3 puana karşılık olarak aldım.
Sonuç olarak Risk = 3 x 6 x 3 yani 54 olarak belirledim.
Fine kinney risk derecelerine göre 54 puan gözetim altında tutulması gereken bir riski ifade eder. Ancak ben riski kabul edilebilir seviye olan 20 puanın altına indirmek istiyorum.
Olasılığı değiştiremiyorum, çocuk büyüyene kadar her 4 yürüme denemesinde 1 defa çarpmaya devam edecek. Frekansı da değiştirme şansım yok. Bazı eşyaları ortadan kaldırıp tehlikeye maruz kalma sıklığını haftada bir kaç defaya kadar düşürsem bile risk değeri 20’nin altına inemiyor.
Ancak çocuğu olan herkesin bildiği gibi eşyaların köşesine yumuşak sünger yapıştırarak çocuk kafasını vurduğunda hiç acı hissetmeden yürümeye devam etmesi sağlanabilir. Nitekim tüm köşeli eşyalara koruma süngeri takarak yaralanma riskini tamamen ortadan kaldırdım ve şiddet değeri değişti.
Yeni şiddet değeri artık “zarar yok” anlamına gelen 1 puana karşılık geliyor ve yeni risk puanı şöyle oldu;
Risk = 3 x 6 x 1 yani 18. Görüldüğü gibi risk değerini şiddeti azaltarak kabul edilebilir seviyelere indirdik.
Sonuç
Örnekte de incelediğimiz gibi şiddet değeri, riskin meydana geldiğinde oluşacak etkiyi ifade eder ve çeşitli önlemlerle etkiyi değiştirmek mümkün olabilir. Ancak kuşkusuz her risk için bundan bahsetmek mümkün olmayabilir. Ancak her risk için mutlaka önce riski tamamen ortadan kaldırmayı, olmuyorsa şiddeti en aza indirmeyi düşünmek gereklidir.
Bir ekip çalışması ile risk değerlendirmesi yapıldığında her risk için birden fazla etkili önlem bulmak mümkündür. Bu önlemlerle de şiddet değerini azaltmak mümkün olabilir.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.