İş yerlerinde çalışanların güvenliğini ve sağlığını korumak için sağlık ve güvenlik programlarının etkin bir şekilde uygulanması büyük önem taşır. Ancak, birçok işyerinde bu programlar ne yazık ki başarısız olur. Bunun sonucunda da iş kazası sayılarında artış, yaralanmalar ve iş gücü kayıpları işyerinde maddi ve manevi zarara neden olan durumlar oluşturur.
Sağlık ve güvenlik programlarının başarısız olmasının temel nedenlerini anlamak, işyerinde bu sorunları önceden tespit etmek ve planın geliştirilmesi için önemlidir. Bu yazıda sağlık ve güvenlik programlarının başarısız olmasını beş ana neden altında inceleyeceğiz:
Üst Yönetimin Yetersiz Desteği
Sağlık ve güvenlik programlarının başarısının en önemli faktörlerinden biri, üst yönetimin bu programlara tam destek vermesidir. Ticari birer işletme olan işyerleri ve şirketlerde doğal olarak işveren veya üst yöneticilerin desteklemediği bir plan veya aktivitenin gerçekleşme şansı yoktur. Dolayısıyla üst yönetim, programın arkasında durmadığında, çalışanlar da bu programları ciddiye almaz.
Yönetimin sağlığa ve güvenliğe ayırdığı para ve ekipman kaynakları, eğitim fırsatları ve uygulamalar üzerindeki gözetimi eksik olduğunda, planlar zayıf kalır ve etkili olamaz.
Yönetimin bu konudaki kararlılığı, şirketin iş güvenliği kültürü üzerinde kritik rol oynar.
Yetersiz Eğitim ve Farkındalık Eksikliği
Sağlık ve güvenlik programlarının etkili olabilmesi için çalışanların bu programlar hakkında tam bilgi sahibi olması ve neyi, nasıl yapmaları gerektiğini öğrenmeleri gerekir. Dolayısıyla çalışanların yaptıkları işlerle ilgili gerekli mesleki eğitim ve gerekli iş güvenliği eğitimlerini almış olmaları gerekir.
Ancak birçok işletme, çalışanlarına yeterli eğitim fırsatları sunmaz veya farkındalık oluşturacak etkinlikler düzenlemez.
Eğitim eksikliği, çalışanların iş güvenliği risklerini anlamamasına ve kendi üzerine düşen konularda gerekli önlemleri almamasına neden olur. Programların başarısız olmasının temel nedenlerinden biri, çalışanların bu konuda bilinçsiz ve eğitimsiz olmasıdır.
Bununla beraber işyerinde çalışan kişilerin genel eğitim seviyesi de dikkate alınırsa, eğitim ve farkındalık eksikliğini bir risk olarak ele alıp değerlendirmek gerekir.
Yetersiz Risk Değerlendirmesi
Her iş yerinin kendine özgü riskleri vardır ve bu risklerin doğru bir şekilde analiz edilip değerlendirilmesi gerekir. Yetersiz veya yanlış risk değerlendirmesi, programın baştan başarısız olmasına neden olabilir. İş yerinde tehlikelerin doğru tanımlanmaması, önceliklerin yanlış belirlenmesine yol açar. Bu da kazaların ve işle ilgili hastalıkların önlenememesiyle sonuçlanır.
Danışmanlık verdiğimiz firmalar ve sitemize gelen sorulardan gördüğümüz kadarıyla risk değerlendirmesi yapılmış işletmelerin %50’den fazlasında risk değerlendirmeleri son derece eksik ve amaca uygun değil. Dolayısıyla sağlık ve güvenlik programlarının başarısız olmasının en yaygın nedenlerinden biri, kapsamlı ve doğru bir risk analizi yapılmamasıdır.
Sürekli İyileştirme Eksikliği
Sağlık ve güvenlik programları, dinamik süreçlerdir ve iş yeri koşulları değiştikçe güncellenmesi gerekir. Ancak birçok işletme, programlarını bir kez oluşturduktan sonra üzerinde durmayı bırakır. Bu tür programların başarısız olmasının bir nedeni, sürekli izleme ve iyileştirme süreçlerinin olmamasıdır. Denetimlerin düzenli yapılmaması, çalışan geri bildirimlerinin dikkate alınmaması ve programın değişen koşullara adapte edilmemesi, bu süreçlerin etkinliğini azaltır.
Çalışan Katılımının Sağlanamaması
Çalışanların sağlık ve güvenlik programlarına aktif katılımı olmadan bu programların başarıya ulaşması zor olur. Çalışanlar, bu programların uygulayıcılarıdır ve onların katılımı olmadan programların işlerliği sınırlı kalır. Çalışanların programlara dahil edilmemesi, geri bildirimlerinin alınmaması ve kendilerini bu süreçlerin bir parçası olarak görmemesi, programların başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olur. Çalışanların sahada yaşadığı deneyim ve gözlemler, programların geliştirilmesinde kritik bir rol oynar.
Sağlık ve güvenlik programlarının başarısız olmasının birçok nedeni vardır, ancak bu beş ana faktör, genellikle en yaygın nedenler arasındadır. İşletmeler, bu sorunları fark edip üzerine gittiklerinde, daha güvenli ve sağlıklı bir iş ortamı oluşturabilirler. Üst yönetimin desteği, etkili eğitim, doğru risk değerlendirmesi, sürekli iyileştirme ve çalışan katılımı, başarılı bir sağlık ve güvenlik programının temel taşlarıdır. Bu faktörler göz önünde bulundurularak oluşturulan ve sürekli güncellenen programlar, kazaların ve sağlık sorunlarının önlenmesine yardımcı olacaktır.