İş kazalarının önlenmesinde, iş güvenliği önlemleri kadar iş kazalarının doğru analiz edilip tekrarlanmaması için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi de büyük önem taşır. Bir iş kazası araştırma raporu, kaza veya ramak kala olay hakkında gerekli tüm bilgileri içermesi gerekir.
İş kazası araştırma raporu düzenlemek, iş kazası sonrasında yapılacak resmi işlemler arasında da yer alır.
Rapor yazma süreci, bilgi toplama ile başlar ve gelecekteki kazaların önlenmesi için öneriler ile sona erer. Bu süreci dört temel adımda inceleyebiliriz.
İş Kazası Hakkında Bilgi Toplanması
Bir iş kazası araştırma raporu yazabilmek için öncelikle kaza hakkında her türlü detayı ve bilgiyi edinmelisiniz.
Örneğin;
⇒ Tarih, saat ve kaza yeri.
⇒ Kazadan etkilenen kişilerin isimleri, görevleri ve çalışma alanları.
⇒ Görgü şahitlerinin isimleri.
⇒ Kazaya yol açan olay veya durumlar.
⇒ Kaza anında kaza geçiren çalışanın tam olarak yaptığı iş.
⇒ Çevresel koşullar (örneğin kaygan zemin, yetersiz aydınlatma, ses vb.)
⇒ Göreve uygunluk (görevler, eğitimler, teçhizatlar, araçlar, malzemeler, KKD vb.)
⇒ Yaralanmalar (bedensel olarak yaralanan kısımlar ve yaralanmaların boyutu ve doğası)
⇒ Yaralanan kişiler için tedavi türü.
⇒ Zarar gören ekipman, malzeme vb.
Edineceğiniz bu bilgiler, iş kazasının nedenlerinin belirlenmesinde büyük önem taşıdığı gibi iş kazası bildirimi sırasında da ihtiyaç duyulan bilgilerdir.
Tavsiye Yazı : İş Kazası Kayıtları Nasıl Tutulur ?
Olay Akışının Belirlenmesi
Kaza hakkında topladığınız bilgilerden yola çıkarak kaza akışını doğru şekilde belirlemelisiniz. Bu sayede kazaya neden olan olaylar ve durumlar arasındaki bağlantıyı daha kolay değerlendirebilirsiniz. Olay akışı üç farklı zaman diliminde değerlendirilebilir ;
Örneğin;
İş kazasına neden olan faaliyet ; Çalışan yürüyor, koşuyor, eğiliyor, çömeliyor, tırmanıyor, makine kaldırıyor, temizlik yapıyor, vana çeviriyor, bir alet kullanıyor, tehlikeli maddeler kullanıyor muydu ?
Kazanın oluş şekli ; Çalışana bir nesne mi çarptı veya nesneler arasında sıkıştı mı? İşçi aynı seviyede veya yüksekten düştü mü? Çalışan tehlikeli buharları soludu veya tehlikeli bir kimyasala maruz mu kaldı ?
İş kazası anında çalışan ne yaptı ; Dizini tuttu mu? Topallamaya başladı mı? Kolunu tuttu mu? Bel ağrısı mı yaşadı? Kanayan yarayı eliyle mi kapattı ? Ayrıca diğer iş arkadaşlarının nasıl tepki verdiğini de önemlidir. Yardım ne zaman çağırıldı ? İlk yardım uygulandı mı ? İş durdurulup ekipmanlar kapatıldı mı ?
İş kazası, raporu okuyanların olanları açık bir şekilde gözünde canlandırabileceği kadar ayrıntılı olarak tanımlanmalıdır. Kazanın olay akışı basit ve görsel olarak etkili bir şekilde göstermek için bir diyagram veya kroki oluşturmayı düşünebilirsiniz ve bunu kaza raporunuza ekleyebilirsiniz. Ayrıca kaza yerinin fotoğrafları da kazanın akışını izlemesine yardımcı olabilir.
Tavsiye Yazı : İş Kazası Anında Yapılması Gerekenler
Analiz
Raporda, kazanın nedenlerinin derinlemesine bir analizi yer almalıdır. Sadece kaza hakkında bilgilerin ve kazanın akışının yer aldığı bir rapor iş kazalarını önlemek adına yeterli olmayacaktır. Elde edilen bilgiler ve teknik inceleme sonucunda iş kazası kök neden analizi yapılmalıdır. Bu analiz sırasında teknik bilgi edinmek için alanında uzmanlaşmış kişilere veya çalışma alanında daha tecrübeli şef, ustabaşı gibi görevlilere danışmak gerekebilir.
Kaza analizi şunları içerir:
⇒ Birincil neden, kök neden. (örn, Kaymaya neden olan ve yere düşen zeminde döküntü)
⇒ İkincil nedenler (örneğin, uygun çalışma ayakkabıları giymeyen veya görmeyi engelleyen bir yığın malzeme taşıyan çalışan)
⇒ Diğer katkıda bulunan faktörler (örneğin çalışma alanında arızalı lambalar).
Öneriler ve Alınması Gereken Önlemler
İş kazası raporunun en önemli bölümü, kazanın olmaması için yapılması gerekenler veya “ne yapılsaydı bu kaza olmazdı?” sorusuna cevap veren bölümdür. Kazanın kök nedeni doğru analiz edildiğinde alınması gereken önlemler kolaylıkla ortaya çıkacaktır.
İş kazasının tekrarlanmaması için yapılan öneriler acil olarak yapılacak düzeltici faaliyetler olabileceği gibi uzun vadeli düzeltici önlemler de olabilir. Örneğin;
⇒ Çalışanların yaptıkları işler ile ilgili iş güvenliği eğitimleri planlanması,
⇒ Ekipmanlar için bakım planları,
⇒ İş prosedürlerini yeniden değerlendirme,
⇒ Yapılan tüm işler için bir risk değerlendirme yaparak çalışanları bu riskler hakkında bilgilendirmek,
⇒ Yapılan işleri daha güvenli hale getiren mühendislik çözümleri veya idari değişiklikler.
İş kazası raporu ile tespit edilen önlemlerin etkinlik seviyesi, daha sonra meydana gelen iş kazaları incelenerek belirlenebilir. Sık sık aynı nedenlere bağlı olarak iş kazası yaşanıyorsa alınan önlemler gözden geçirilmelidir.
Ayrıca belirli dönemlerde iş kazası sıklık oranı ve iş kazası ağırlık oranı hesaplanarak dönemsel değişiklikler de izlenebilir.