Apartmanlar veya siteler en az bir çok işyeri kadar tehlikeli alanlardır. Hatta işyerlerinde bulunmayan hasta, çocuk ve yaşlıların da bulunması nedeniyle zaman zaman çok daha tehlikeli durumlar oluşabilir.
Kapıcı veya sigortalı bir çalışanı olmayan apartman ve siteler zaten 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kapsamında değil. sigortalı çalışanı olan apartmanların iş güvenliği hizmeti alma zorunluluğu ise 1 Temmuz 2017 tarihine kadar yok. Bu nedenle apartman ve site gibi yaşam alanlarının büyük çoğunluğunda bırakın önlem almayı, risklerin tespiti bile yapılmamış durumdadır.
Hayatımızın büyük bölümünü geçirdiğimiz konut alanlarında en yaygın tehlikeler ve alınması gereken önlemler şunlardır.
Elektrik
Elektrik hayatımızda olmazsa olmaz enerji kaynağımızdır. Enerji kaynağı olmasının yanında en önemli tehlike kaynaklarından da birisidir. Bu nedenle elektrik tesisatlarında bazı önlemler mutlaka alınmış olmalıdır.
Bir konut alanı için en önemli ve gerekli önlemlerin başında kaçak akım rölesi gelir. Ana ve ara elektrik hatlarına bağlanan kaçak akım röleleri hem yangın hem de elektrik çarpmalarına karşı koruma sağlar.
Elektrikle ilgili diğer önemli koruma yöntemi ise topraklama tesisatıdır. Her binada mutlaka ana hatta bağlı bir topraklama hattı olmalı ve bakır çubuklarla toprağa gömülü olmalıdır. Bu sayede çeşitli nedenlerle ortaya çıkan fazla akım toprağa iletilir.
Binalarda paratoner bulunması da yıldırımlara karşı apartmanda yaşayanların ve elektrikli cihazların korunmasını sağlar. Binaların paratonere ihtiyacı olup olmadığı mutlaka bir elektrik mühendisi tarafından hesaplanmalıdır. Çevresinde, etki alanına girebileceği bir paratoner olan binalar yıldırımlardan korunabilir ancak bulunduğu bölgede en yüksek yapıda olan binalar yıldırımların açık hedefidir.
Bina sakinlerini ve özellikle çocukları elektrik tehlikelerinden korumak için, elektrik panoları ve sigorta kutuları ayrı bölmelerde ve kapakları kapalı ve kilitli olmalıdır. Bina içinde bulunan elektrik kabloları da açıkta olmamalı, kablo kanalları içinden geçmelidir.
Yürüme Alanları
Apartmanlarda, kendi evimiz haricinde en çok bulunduğumuz alanlar yürüme alanları yani apartman girişi ve merdivenlerdir. Konut alanlarındaki kazaların çoğunluğunu, yürüme alanlarında takılıp düşme olayları oluşturur. Bunun en büyük nedeni yetersiz aydınlatma ve zemindeki çıkıntılardır.
Yürüme alanlarının güvenli olabilmesi için öncelikle ne kadar kullanıldığına bakılmaksızın iyi şekilde aydınlatılmış olmalıdır.
Yürüme yollarında ve merdivenlerde, takılmaya neden olabilecek boşluklar ve yükseltiler olmamalıdır. Bu gibi bölümler, yetersiz aydınlatma ile de birleştiğinde takılıp düşmek kaçınılmaz hale gelir.
İç ve dış merdiven basamaklarının da birbiri ile orantılı ve eşit boyutlarda olması gereklidir. Asansörü olmayan binalarda basamak yüksekliği en fazla 16 cm, asansörlü binalarda ise en fazla 18 cm olmalıdır. Basamak genişliği ise en az 28 cm olmalıdır.
Yürüme alanlarındaki diğer büyük tehlike ise kayıp düşmektir. Merdiven temizliği sırasında veya karlı-yağmurlu hava koşullarında merdivenler kayganlaşır. Bu gibi durumların önüne geçmek için temizlik sırasında hızlı şekilde kurulama yapılmalı veya ıslak zemin uyarıları kullanılmalı. Dış yürüme alanları ise karda ve yağmurda kaymayacak malzemeden yapılmalı, kışın yürüme yolunda paspas bulunmalıdır.
Aydınlatma
Çalışma alanlarında olduğu kadar evlerimizde ve ortak alanlarda da hem yapılan işin güvenliği hem de psikososyal açıdan aydınlatma çok önemlidir. Yürüme alanları konusunda bahsedildiği gibi takılıp düşmelerin en büyük sebebi yetersiz aydınlatmadır. İşyerleri düşünüldüğünde 200 lüx altındaki aydınlatma değerlerinde yapılan işlerde kaza olma oranının daha yüksek olduğu ortadadır. Konut alanlarında da hem kazaları önlemek hem de psikososyal risk etkenlerini azaltmak amacıyla aydınlatma değerleri 100-200 lüx arasında olmalıdır.
Ayrıca bahçe ve park alanları gibi alanlar, güvenlik açısından geceleri mutlaka aydınlatılmış olmalıdır. Kazan, asansör ve jeneratör bölümü gibi alanlarda da yeterli aydınlatma sağlanmalıdır.
Asansör
Konut alanlarındaki asansörler, bakım ve onarımları düzenli olarak yapılmadıklarında büyük kazalara veya sık sık istenmeyen küçük olaylara neden olabilirler.
Konut sakinleri veya yöneticileri olarak asansörlerin teknik donanımları hakkında bilgi sahibi olup inceleme veya denetim yapabilmek çok zor ancak asansör bakımı yaptırılan firmaların seçimi veya asansörlerin gözle görülen bölümlerinin kontrolü kolaylıkla yapılabilir.
Öncelikle asansörlerin taşıyıcıları mutlaka kabin şeklinde olmalıdır. Eski tip asansörlerde kafes benzeri veya tam kabin olmayan sistemler kullanılabilir. Bu tür asansörlerin en hızlı şekilde kabinli asansöre dönüştürülmesi gereklidir. Ayrıca asansör hareket ederken kabin içinden hiç bir şekilde kabin dışında bir yere takılma veya müdahale etme ihtimali olan boşluk da bulunmamalıdır.
Asansörlerde, kabin içindeki yolcuya hangi katta olduğunu ve hangi yöne gittiğini gösteren bir sinyalizasyon sistemi olmalıdır. Bu sistem kolay anlaşılır ve basit olmalıdır. Ayrıca kumanda butonları da kolay anlaşılır olmalı, tüm butonları sağlam olmalıdır.
Asansör durduğunda, kabin ile kat aynı hizada olmalıdır. Ayrıca yük algılayıcı olmalı, asansör kapasitesi aşıldığında asansör uyarı vermeli ve çalışmamalıdır.
Asansör kabininde havalandırma ve aydınlatma yeterli olmalıdır. Asansör kapıları asansör hareket halindeyken ve kat aralarında asla açılmamalıdır. Ayrıca acil durumlar için asansör dışında açma sistemi olmalıdır.
Asansörlerde, kabin içinde haberleşme sistemi olmalıdır.
Bu güvenlik önlemleri, teknisyen olmayan kişilerin de gözlemleyebileceği önlemlerdir ve uygun olmamaları durumunda derhal onarımları yapılmalıdır. Bunlar haricinde asansörlerin bir çok teknik güvenlik önlemi vardır. Asansörlerin her yıl en az 1 defa yetkili muayene firmaları tarafından test edilmesi gereklidir. Test sonucunda yeşil etiketi almaya uygun görülen asansörler kullanıma uygun olup yeşil etiket alamayan asansörlerde belirtilen eksiklikler onarılmalıdır.
Testler haricinde asansörlerin düzenli olarak bakımları da yapılmalıdır. Düzenli bakım yapılan bir asansör çok uzun yıllar arıza vermeden çalışabilir. Bu nedenle bakım yapan firma seçiminde dikkat edilmeli, gerçekten yeterli ve yetkin personeli olan asansör firmaları tercih edilmelidir.
Tavsiye Yazı : Asansörlerde İş Güvenliği Kuralları
Makinalar
Konut alanlarında jeneratör, hidrofor, kalorifer kazanları gibi bir çok makina olabilir. Bu tür makinaların bulundukları bölümler sadece yetkili kişilerin girebileceği, apartman sakinlerinin ve özellikle çocukların giremeyeceği alanlarda olmalı, kapıları sürekli kapalı olmalıdır.
Ayrıca bahçe veya bakım-onarım makinaları gibi aletleri de sadece bu iş için eğitim almış yetkili kişiler kullanmalıdır.
Tüm makinaların yılda en az 1 defa yetkili test ve kontrol firmaları tarafından test edilmesi ve uygunluk şartlarını sağlaması gerekir. Uygun olmayan makinaların kullanımı çok ciddi kazalara yol açabilir.
Acil Durumlar
Acil durumlar veya felaketlerde, olay anında yaşanan kayıplar kadar olay sonrasında organizasyon eksiklikleri nedeniyle de kayıplar yaşanır. En soğuk kanlı diyeceğimiz kişiler bile böyle anların oluşturduğu psikoloji ile hatalı davranışlarda bulunurlar. Hayatın tüm anlarında daha önceden planlanmamış her senaryo panikle sonuçlanır ancak bu senaryo bir felaket senaryosu olduğunda durum daha da vahim olur.
Apartmanlar veya siteler gibi kalabalık konut alanlarında da mutlaka acil durumlar için özel altyapı kurulmalı ve planlar yapılmalıdır.
Tavsiye Yazı: Tatbikat Nasıl Yapılır
Öncelikle konut alanını etkileyecek acil olaylar tespit edilmelidir. Bunlar başlıca yangın, deprem, sel, hırsızlık, hastalık veya kazalar gibi olaylar olabilir. Ayrıca bu olayların tüm konut alanının mı yoksa belirli alanları mı etkilediği de tespit edilmelidir.
Örneğin bir deprem olayı tüm apartmanı veya siteyi etkilerken dairelerden birinde yaşanan acil hastalık veya kaza durumu sadece o daire sakinlerini ve site yönetimini, güvenliğini etkileyecektir. Bu nedenle olayların büyüklüğüne ve etkilediği kişi sayısına uygun önlemler düşünülmelidir.
Tüm acil durumlarda kullanılabilecek uygun sayıda güvenli toplanma alanları oluşturulmalıdır. Ayrıca acil durumlarda ihtiyaç duyulabilecek bazı temel gıda ve barınma malzemeleri de depolanmalıdır. Acil durumlarda aydınlatma, temiz su ve ısınma büyük sorun oluşturmaktadır.
Apartman veya site giriş çıkışları, acil durumlarda insanlara zorluk çıkarmayacak şekilde olmalıdır. Örneğin ana giriş kapısı, tekerlekli sedye girecek genişlikte olmalıdır.
Yangın
Yangınlar da hem kişisel konut alanlarında hem de tüm site veya apartman çapında önlem alınması gereken en büyük tehlikelerden birisidir. Belki onlarca dairenin olduğu bir apartmanda çok farklı nedenlerden dolayı yangın çıkabilir ve yangın sadece çıktığı alanla sınırlı kalmaz. Bu nedenle mutlaka toplu olarak önleme ve söndürme yöntemlerine önem vermek gerekir.
Yangınlara karşı en büyük önlem, yangının çıkmasını önlemektir. Bunun için öncelikli olarak elektrik tesisatında gerekli önlemler alınmalı, gaz kaçakları kontrol edilmeli ve gaz algılayıcılar yerleştirilmelidir. Ayrıca yangına büyümeden önce müdahale edebilmek için kolay erişilebilir yerlerde yangın tüpleri bulundurmak gereklidir.
Çeşitli alanlara yangın ile ilgili bilgilendirme afişleri asarak apartman sakinleri bilgilendirilebilir.
Yangında diğer önemli önlem ise binayı hızlıca tahliye edebilmektir. Binaların boyutu ve yüksekliğine uygun olarak kaçış merdivenleri olmalı ve merdiven kapıları açık durmalıdır. Ayrıca apartman koridorlarında ve merdivenlerde acil durumlarda kullanılacak ayrı bir elektrik kaynağına bağlı aydınlatmalar olmalıdır.
Yangın anında en hızlı şekilde itfaiye’ye haber verecek bir sistem de oluşturulmalıdır.
Güvenlik
Son yıllarda hırsızlık ve gasp olaylarında ciddi bir artık yaşanmaktadır. Özellikle gündüz hırsızlık yapılan ev sayısı oldukça yüksektir. bu gibi durumların yaşanmaması adına tüm apartman ve sitelerde önlemler alınmalıdır.
Bu tür olaylara karşı en etkili önlem, giriş ve çıkışların kontrol altında tutulmasıdır. Bir görevli bulunduracak büyüklükteki konut alanları için gelen tüm kişiler kayıt altına alınıp geldiği kişi ile iletişim kurularak alan içine girmelidir. Görevli bulunduracak imkanı olmayan apartmanların ise giriş kapıları sürekli kapalı tutulmalı, sesli ve görüntülü sistemlerle gelen kişiler görülerek kapı açılmalıdır.
Satıcı, anketör benzeri belirli bir kişiye gelmeyen kişiler konut alanlarına girmemelidir.