İş güvenliği eğitimleri çalışanlar açısından çoğu zaman gereksiz ve faydasız bir etkinlik olarak görülmüştür. Bunun bir çok nedeni vardır. İş güvenliği eğitimlerinde amaç sunuma yazılanları okuyup eğitimi belgelendirmek olmamalıdır.
Yetişkinlerin eğitime odaklanma süreleri kısadır. Bu nedenle eğitimin etkili bir eğitim olması için az zamanda basit ama akılda kalıcı bilgiler vermek gerekir. Yetişkinler ihtiyaçları ile ilişki kurabildikleri bilgileri hafızalarına alırlar. Konusu ne olursa olsun, yetişkinlere özel yöntemlerle verilmeyen her eğitim sıkıcı olacaktır ve asla amacına ulaşmayacaktır. Bunun yanında çalışanların daha sonraki eğitimlere de isteksiz katılmasına neden olacaktır.
İş güvenliği eğitimi verirken nelere dikkat edilmelidir ?
Katılımcıların bilgi seviyesini değerlendirin
TÜİK 2013 verilerine göre Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusun yaklaşık %60’ı ilköğretim veya altı seviyede eğitim görmüştür. Hiç eğitim görmeyen yani okula gitmeyen nüfus oranı ise yaklaşık %11.
Özellikle mavi yaka olarak adlandırılan ve daha çok beden gücü ile iş yapan mesleklerde eğitim verirken, katılımcıların ez az yarısının hiç okula gitmediğini veya en fazla ilkokul mezunu olduğunu düşünmelisiniz. Bu da katılımcıların okuma-yazma-anlama seviyesinin yüksek olmadığını gösterir.
Okuma-yazma bilmeyen veya sadece ilkokul düzeyinde bilen bir yetişkin, yazılı kaynakları anlamakta zorluk çekecektir. Eğitimi planlarken katılımcıların eğitim seviyesini değerlendirmeli ve buna göre bir eğitim hazırlamalısınız.
İlgi çekici eğitim sunumu hazırlayın
Yetişkinler eğitim seviyeleri, özel hayatlarındaki sorunlar veya önemsiz görmeleri nedeniyle iş güvenliği eğitimlerine tam olarak konsantre olamazlar. Onların ilgisini çekmenin en etkili yolu hazırladığınız sunumun katılımcılara “bu eğitim gerekli ve önemli” mesajını net olarak verebilmesidir.
Bunun için daha ilk görselden itibaren eğitimdeki temel bilgileri bilmediklerinde olabilecekler gösterilmelidir. Örneğin genel yangın güvenliği ile ilgili bir eğitimde en başta 3 dakikalık yangının oluşum ve gelişimi videosu gösterilebilir. Bu sayede yangının 3 dakikada sıfırdan başlayıp tüm odayı kapladığını görecekler ve ilgilerini eğitime yönelteceklerdir.
Yapılan iş ile ilgili eğitimlerde bazı önemli kural ve davranışları ihlal ettiklerinde başlarına gelebilecek olayları göstermek de etkili olacaktır.
Tavsiye Yazı : Eğitim Sunumu Nasıl Hazırlanır
Örnek hikayeler anlatın
Yetişkinler ihtiyaçları ile ilişki kurabildikleri bilgileri hafızalarına alırlar. İlişki kurmalarını sağlamanın en etkili yolu ise başlarına gelebilecek veya çevrelerinde yaşanma ihtimali yüksek örnek hikayeler anlatmaktır. Bu hikayeleri kendi çevrenizden veya gazeteleri tarayarak bulabilirsiniz.
Örneğin bakım onarım elemanlarının sürekli olarak merdiven yerine tabure, sandalye, kova vb. gibi cisimlerin üzerine çıkarak iş yaptıkları bir işyerinde, son yıllarda sandalyeden düşerek ölen kişilerin haberlerini eğitim sırasında göstermek hızlı ve etkili bir yöntem olacaktır.
Güven verin
Türkiye’de henüz iş güvenliği anlayışı hayatımıza tam olarak yerleşmedi. Bu nedenle çalışanlar iş güvenliği uzmanlarının kendilerine mi yoksa işveren menfaatlerine mi daha yakın olduğunu tam olarak kavrayamazlar. Mavi yaka çalışanlar ile işletmenin yönetim kadrosu arasında iletişim kurulmayan işyerlerinde, çalışanlar iş güvenliği uzmanlarının işverenlerin çıkarını koruduğunu düşünürler. Bu durum da hem eğitim hem de rutin uygulamalar sırasında size güvenmemelerine neden olur.
Bunun önüne geçebilmek için özellikle eğitimler sırasında sizin de o işyerinin bir çalışanı olduğunu yani aynı tarafta olduğunuzu onlara hissettirmelisiniz. İşyerinde kendi uymadığınız kuralları çalışanlara anlatmanız güvensizliğe sebep olacak hatta “madem risk var sen niye uymuyorsun” sorularını akla getirecektir.
Gözle ve sorular ile etkileşim kurun
Eğitimin en önemli noktalarından biri katılımcılarla etkileşim kurmaktır. Etkileşimi, sorularla veya karşılıklı hikayeler anlatarak kurmak eğitime sohbet havası katar ve akılda kalmasına yardımcı olur. Bunun yanında katılımcılarla göz teması kurmak, soru sormak isteyen ancak çekinenleri görüp söz hakkı vermek eğitime biraz olsun ilgi duyanları tamamen eğitimin içine çekmenin etkili bir yöntemidir.
Dinleyin
Şirketlerin göz ardı ettiği konuların başında kendi çalışanlarının fikirleri gelir. Özellikle mavi yaka çalışanlar fikirlerini ve taleplerini kolaylıkla iletemezler. Eğitim sırasında konu ile ilgili olsun olmasın çalışanların sorunlarını veya taleplerini dinlemek, size olan güvenlerini ve saygılarını arttıracak bir yöntemdir. Bunun yanında işyeri içinde hiç fark edemediğiniz veya bilginiz olmayan tehlike ve riskleri de tespit edebilirsiniz.
Katılımcıları dinlerken dikkat etmeniz gereken en önemli nokta sorularına tatmin edici cevaplar verebilmektir. Sorularına veya taleplerine uygun ve doğru şekilde cevap veremezseniz size olan güvenleri sarsılacaktır. Bu nedenle eğitime hazırlanırken sorulabilecek en uç sorulara bile nasıl cevap vereceğinizi tasarlamanız gereklidir.
Özet
Tüm yazıyı kısaca özetlersek ;
- Katılımcıların bilgi seviyesini değerlendirin; Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusun yaklaşık %60’ı ilköğretim veya altı seviyede eğitim görmüştür.
- İlgi çekici sunum hazırlayın; Yetişkinler eğitim seviyeleri, özel hayatlarındaki sorunlar veya önemsiz görmeleri nedeniyle iş güvenliği eğitimlerine tam olarak konsantre olamazlar. Onların ilgisini çekmenin en etkili yolu hazırladığınız sunumun katılımcılara “bu eğitim gerekli ve önemli” mesajını net olarak verebilmesidir.
- Örnek hikayeler anlatın; Yetişkinler ihtiyaçları ile ilişki kurabildikleri bilgileri hafızalarına alırlar. İlişki kurmalarını sağlamanın en etkili yolu ise başlarına gelebilecek veya çevrelerinde yaşanma ihtimali yüksek örnek hikayeler anlatmaktır.
- Güven verin; Sizin de o işyerinin bir çalışanı olduğunu yani aynı tarafta olduğunuzu onlara hissettirmelisiniz.
- Gözle ve sorular ile etkileşim kurun; Eğitimin en önemli noktalarından biri katılımcılarla etkileşim kurmaktır. Etkileşimi, sorularla veya karşılıklı hikayeler anlatarak kurmak eğitime sohbet havası katar ve akılda kalmasına yardımcı olur.
- Dinleyin; Eğitim sırasında konu ile ilgili olsun olmasın çalışanların sorunlarını veya taleplerini dinlemek, size olan güvenlerini ve saygılarını arttıracak bir yöntemdir.
İş güvenliği bir kültürdür ve bu kültürü oluşturmanın en kalıcı yolu eğitimdir. Eğitilmeyen her bir çalışan, kaza geçirmemesi için kontrol edilmelidir. Eğitilen çalışanlar ise bu kontrolü kendileri yapabilirler.