Yapı işleri yani inşaat alanlarında yapılan işleri hızlandıran makinelerin başında kule vinç gelir. Ancak kule vinçler inşaat sahasındaki en büyük tehlike kaynaklarından birisidir. Bu nedenle kule vinçle yapılan çalışmalarda bazı iş güvenliği kuralları uygulanmalıdır.
Kule Vinç Nedir?
Kule vinç, sabit bir zemin üzerinde duran, yüklerin hem yatay hem de dikey yönde taşınması için faydalanılan, çelik gövdeli çok güçlü bir ağırlık kaldırma makinesidir. Bir kule yapısında olması nedeniyle kule vinç veya İngilizce tower crane olarak adlandırılır.
Kule vinç, dikey çelik gövde, bom veya boom olarak adlandırılan ve ağırlık taşıyan yatay platform, kule vinç operatörü kabini ve vincin dengeli durmasını sağlayan zemindeki ağırlık bölümünden oluşur.
Yatay taşıma bölümünün dengelenmesi amacıyla da bom aparatının arka kısmında ağırlık oluşturan beton denge taşları yer alır.
Kule Vinçleri Kim Kullanır ?
Kule vinç, yapısı, çalışma şekli ve taşıdığı ağır yükler nedeniyle büyük tehlike kaynaklarından birisidir. Dolayısıyla kule vinçler mutlaka özel olarak eğitimli kişiler tarafından kullanılmalıdır. Kule vinç kullanan kişilere kule vinç operatörü adı verilir. Kule vinç operatörü olmak için yetkili bir kule vinç operatörü kursu bitirmek gereklidir.
Kule vinç operatörü olmak isteyen kişilerin yükseklik korkusu olmaması, temel yük kaldırma indirme kurallarını bilmesi çok önemlidir. Kule vinçlerde yapılacak küçük bir hata bir çok işinin canına mal olabilir.
Kule Vinç Nasıl Kurulur ?
Kule vinçler taşıma yapılamayacak kadar büyük makinelerdir. Dolayısıyla parça parça taşıma yapılıp belirlenen noktalarda kurulumları gerçekleşir. Her marka ve model vinç kurulum yöntemi farklı olsa da her kule vinç için geçerli olan temel güvenlik önlemleri mevcuttur.
Kule vinç kurulacak zemin, onlarca ton ağırlığa dayanıklı sağlam bir zemin olmalıdır. Boş toprak, kum, kayma riski olan zeminlerde kule vinç kurulmaz.
Ayrıca kule vinç boom’u dairesel olarak döneceğinden, boom mesafesi kadar dairesel bir alanda dinlenme yerleri, sosyal alanlar veya insanların sürekli olarak bulunmak zorunda olduğu yapılar olmamalıdır.
Vinç kaldırma kapasitesi iyi hesaplanmalı ve kapasite üstünde taşımayı engelleyecek sistemler olmalıdır.
Kule Vinç Nedeniyle Meydana Gelen Kazalar
İnşaatlarda kullanılan kule vinçlerle yapılan çalışmalarda meydana gelen kazaların nedenleri genel olarak şunlardır;
- Kapasitesinden fazla yükleme,
- Taşıma demirlerinde kırılma,
- Vinç kolunun kırılması,
- Vincin devrilmesi,
- Vincin elektrik akım telleriyle teması etmesi,
- Vincin kurulumu ve sökümünün uygun olmaması,
- Kaldırma ekipmanlarındaki donanım yetersizliği,
- Yükün veya vincin çalışanlara çarpması
- Kötü hava koşulları
- Taşınan yüklerin düşmesi
Bunların dışında çok farklı vinç kazaları da meydana gelebilir.
Kule Vinçlerde Alınması Gereken İş Güvenliği Kuralları
Kule vinçler nedeniyle meydana gelen iş kazalarını önlemek için bazı kurallara uyulmalıdır.
Kule vinçler, hızı saatte 50 km’yi aşan rüzgarlı havalarda çalıştırılmamalıdır. Çünkü şiddetli rüzgar, taşınan yükün kontrol edilmesini zorlaştırarak kazalara neden olacaktır. Kule vinçler çalışmadığı zaman diliminde vincin bomu serbest hale getirilmelidir.
Kule vinçlerin aylık ve yıllık çalışmaya göre düzenli olarak bakım yapılması gereklidir. Tüm bakımların uzman teknik personel tarafından bir makine mühendisi gözetiminde yapılması önemlidir. Bakımı yapılmayan veya ihmal edilen kule vinçler çok ciddi kazalara yol açabilir.
Diğer tüm kaldırma araçlarında olduğu gibi kule vinçler de yılda en az 1 defa yetkili makine mühendisi tarafından muayene edilmelidir. Muayene ile bakım birbirinden farklı işlemlerdir.
Kule vinçler yetkili kule vinç operatörü dışında bir başkası tarafından hiç bir şekilde kullanılmamalıdır. Kule vinç operatörü çalışmaya başlamadan önce kumanda, fren ve diğer kolları kontrol etmelidir.
Kule vinç operatörüne işaretçi olarak yardımcı olan personeller bulunmalı ve yerde kule vinç operatörüne komut vermelidir. Kule vinç her türlü dur uyarısında durmalı ancak sadece işaretçi talimatıyla çalışmalıdır.
Kule vincin malzeme sepetiyle insan taşınmamalıdır. Kule vinçlerle kaldırılan yükler çalışma alanı veya çalışanlar üzerinden geçirilmemelidir.
Kule vinçlerin yük taşıma kapasiteleri farklıdır. Özellikle boom ucu ve başı arasında önemli yük taşıma kapasitesi farkı vardır. Bu kapasite ve farklar dikkate alarak yük kaldırma yapılmalıdır.
Kule vinç merdivenleri günlük olarak kontrol edilmelidir. Vinçte görülen aksaklık ve arıza durumunda kule vinç operatörleri durumu mutlaka yetkililere bildirmelidir. Ayrıca kule vinç operatörleri, sağlık açısından her türlü rahatsızlık durumunda yetkililere bilgi vermeli ve çalışmayı bırakmalıdır.