Akaryakıt istasyonları, motorlu araçların yakıt depolarına yakıt aktarımı yapılan ve dolayısıyla araç yakıtı depolanan işletmelerdir. Ayrıca birçok akaryakıt istasyonunda ana faaliyetinin haricinde oto lastik tamir ve değişimi, market, yıkama, araç bakımı gibi işler de yapılmaktadır.
Görüldüğü gibi ayrı ayrı önemli birer tehlike kaynağı olan bu faaliyetler, akaryakıt istasyonlarında bir arada bulunmalarından dolayı son derece tehlikeli işletmeler olarak değerlendirilebilir.
Bu yazıda akaryakıt istasyonlarındaki başlıca tehlikeler ve alınacak önlemler hakkında bilgilendirmeler bulabilirsiniz.
Akaryakıt İstasyonlarındaki Tehlikeler
Araç Yakıtları
Akaryakıt istasyonu dendiğinde elbette ilk akla gelen tehlike benzin nedeniyle yangın ve patlama meydana gelmesi olacaktır. Benzin, çok düşük sıcaklıklarda bile kolay tutuşabilen bir buhar açığa çıkarır. Benzin buharının kolay tutuşabilme özelliği nedeniyle akaryakıt istasyonları yangın ve patlama riski yüksek işletmeler olarak kabul edilir.
Açığa çıkmış benzin buharı ile tutuşmayı sağlayacak bir ısı kaynağının birleşmesi durumunda ani ve büyük yangın ve patlamalar meydana gelebilir.
Yakıtlardan kaynaklanan yangın ve patlama tehlikesine önlem olarak yakıtlar ve yakıt buharları ile potansiyel ısı ve alev kaynakları arasında mesafe veya engeller olması sağlanmalıdır.
Örnek vermek gerekirse;
- İstasyon içinde sigara içilmemelidir.
- İstasyon çevresinde kuru ot veya tutuşabilir kağıt vb. malzemeler bulunmamalıdır.
- Akaryakıt istasyonu çevresinde açık ateş ve katı yakıt sobaları kullanılmamalıdır.
- Olası gaz sızıntılarını önceden tespit edebilecek algılayıcılar kullanılarak gaz sızıntılarına anında müdahale edilmelidir.
- Akaryakıt istasyonları genellikle açık alanda olduğundan yıldırım düşmesine karşı önlem olarak mutlaka paratoner bulundurulmalıdır.
- Statik elektrik nedeniyle çıkabilecek kıvılcımları önlemek için topraklama yapılmalıdır.
- Tüm akaryakıt pompa ve diğer ekipmanlar standartlara uygun olmalıdır.
Akaryakıt istasyonlarında benzin ile beraber motorin de bulunmaktadır. Ancak motorin benzin gibi kolay yanıcı değil, yüksek sıcaklık ve basınç altında tutuşabilmektedir. Bu da motorinin yangın riskinin daha az olmasını sağlar.
Akaryakıtlar nedeniyle karşılaşılan diğer bir tehlike de yakıtların çalışanların el ve vücutlarına temas etmesi sonucunda dermatit ve diğer cilt problemleri ortaya çıkabilir. Bu nedenle akaryakıt istasyonu çalışanları, yakıt dolum işlemleri sırasında kişisel koruyucu donanım olarak mutlaka uygun iş eldiveni kullanmalıdır.
Akaryakıt istasyonlarında son yıllarda yaygın olarak LPG de bulunmaktadır. LPG dolumu sırasında ani gaz çıkışları meydana gelerek göz ve cilde zarar verebilir. Özellikle ellerde soğuk gaz yanmaları gibi olaylar ve vücudu tahriş edici etkiler daha sık gözlemlenmektedir. Bu nedenle el ve göz koruyucu kişisel donanımların kullanılması gereklidir.
Tanker ile yakıt boşaltma faaliyetleri akaryakıt istasyonları için en büyük tehlike kaynağıdır. Tanker boşaltma sırasında gerekli tüm önlemler alınmalı ve prosedürlere uyulmalıdır.
Araç Trafiği
Rutin yakıt transferi işlemleri sırasında gerekli önlemlerin alınması halinde kaza yaşanma ihtimali azdır. Ancak çoğunlukla kontrolü diğer sürücülerde olan araç trafiğine karşı özel önlemler almak gereklidir.
İstasyon için hız limitleri belirlenmeli ve uyarı levhaları asılmalıdır. Ancak istasyon girişlerinde araçların hızlarını zorunlu olarak düşüreceği düzenlemeler yapmak daha etkilidir. Örneğin ana yoldan doğrudan istasyona girmek yerine araçları belli bir açı veya sağa sola virajlarla istasyona yönlendirmek daha doğrudur.
Akaryakıt istasyon giriş ve çıkışlarının her birinin genişliği en fazla 20 metre olmalıdır. Ayrıca istasyonun giriş ve çıkış dışında kalan alanlar araç girişine engel olacak şekilde tasarlanmalıdır.
Depo ağızlarına belli bir mesafeden daha yakın araç park edilmesi önlenmelidir. Araç yıkama, tamir ve bakım alanı gibi alanların pompa ve depolardan uzak konumlanması gereklidir.
Akaryakıt pompalarına araç çarpmalarını önlemek için çelik bar veya beton bariyer gibi önlemler alınmalıdır.
Akaryakıt istasyonunun zemini düzgün olmalı, yeterli seviyede aydınlatma yapılmış olmalıdır.
Zehirli Gazlar
Akaryakıt istasyonları, yoğun araç trafiği nedeniyle yüksek miktarda egzoz gazı ve dolayısıyla karbon monoksit açığa çıkan yerlerdir. Karbon monoksit, zehirli ve boğucu bir gaz olup insan sağlığı için tehlikeli bir kimyasal maddedir.
Karbon monoksitin eşik sınır değeri 50 ppm olup çalışma ortamında bu değerlere ulaşması halinde derhal işin durdurulup gazın tahliye edilmesi gereklidir. Karbon monoksit zehirlenmesinde ilk belirtiler baş ağrısı, yorgunluk hissi, mide bulantısı, nezle olarak görülür. Uzun süre karbon monoksit solunması durumunda ölüme neden olmaktadır.
Akaryakıt dolumu yapan personellerin karbon monoksit gazına ölüme neden olacak seviyede maruz kalmaları düşük ihtimaldir ancak özellikle araç bakımı yapan personeller kapalı alanda gaz tahliyesi olmaması ve yalnız çalışma yapılıyorsa ölümcül seviyelerde karbon monoksit gazına maruz kalabilirler.
Ayrıca benzin buharından kaynaklı benzen de uzun süre maruz kalınması durumunda ciddi kanserojen etkiler gösterebilecek bir sıvı buharıdır. Benzen bileşikleri, ortalama 220 ppm cinsinden eşik sınır değerlere sahiptir. Bu gaz buharları da çalışanlar için ciddi riskler oluşturur. Bu nedenle özellikle bu iki tehlikeli madde için çalışanların yıllık periyodik sağlık kontrollerinin ve tetkiklerinin mutlaka yaptırılması, sürecin takip edilmesi önem arz eder.
Araç Bakım Onarım İşleri
Araç bakım onarım işlerine oto yıkama, lastik tamiri ve değişimi, yağ değişimi, akü değişimi, motor tamiri, kaporta işleri gibi işleri dahil etmek mümkündür. Bu gibi işlerde çok sayıda fiziksel risk etmeni ile birlikte ergonomik ve mekanik riskler bulunur. Bu gibi risklere karşı, yapılan iş özelinde önlemler almak gereklidir.
Ergonomik risklerden korunmak için makine ve alet kullanımının tercih edilmesi gereklidir. Tercih edilen makine ve aletlerin de doğru kullanılması, bakım ve muayenelerinin düzenli olarak yaptırılması gereklidir.
Oto yıkama alanı bulunan istasyonlarda basınçlı su, ıslak zeminlerde çalışma ve neme karşı önlem alınmalıdır. Ayrıca kış aylarında da çalışanları kuru tutacak tedbirlere öncelik verilmelidir.
Taşıtların akülerinde sülfürik asit çözeltileri bulunur. Akü dolumu veya bakımı yapan çalışanlarda sülfürik asit çözeltisi temas nedeniyle ciddi yanıklar oluşabilir. Ayrıca, aşırı şarj olan aküler hidrojen gazı salınımına neden olur ve bu gazı soluyan çalışan zehirlenebilir.
Elektrik
Elektrik kontağı nedeniyle çıkan kıvılcımlar akaryakıt istasyonlarında bulunan ihtimali benzin buharı için en ciddi tutuşturma kaynağıdır. Bu nedenle tüm istasyon kapsamında çok kesin elektrik önlemleri alınmalıdır.
Topraklama, izole edilmiş bağlantılar, ex-proof ekipmanlar, kaçak akım rölesi ve paratoner gibi önlemler eksiksiz olmalı ve düzenli olarak kontrolleri yapılmalıdır.
Akaryakıt tankları, uygun şekilde topraklanmalı ve periyodik olarak kontrol edilmelidir.
Akaryakıt istasyonuna gelen tankerler dolum işlemine başlamadan önce statik elektrik yükü boşaltılmalıdır.
Doldurma ve boşaltma esnasında tank ile tanker arasında statik elektrik yükü dengesini sağlayacak bağlantı yapılmalı ve tanker topraklanmalıdır.
Yüksekte Çalışma
Akaryakıt istasyonları, yakıt aktarımı yapılan alanın çatısı veya fiyat panosu gibi yüksek alanlar içerir. Bu alanlarda yapılan temizlik ve tamirat gibi işlemlerde yüksekte çalışma ile ilgili önlemler alınmalıdır.
Yüksek platform, yaşam hatları, paraşüt tip emniyet kemeri, düşme durdurucular gibi bir dizi yüksekte çalışma için uygulanan önlemlere baş vurmak gereklidir.
Acil Durumlar
Akaryakıt istasyonlarında yaşanabilecek acil durumlar, hem istasyon çalışanları hem o sırada istasyonda bulunan müşteriler hem de çevre için büyük önem taşıyabilir. Bu nedenle meydana gelebilecek her türlü acil durum için hazır olmak gereklidir.
Acil durumlarda aranacak telefon numaraları görünür bir yerde ve telefonların yanında bulundurulmalıdır.
Akaryakıt istasyonlarında, her pompa grubu yanında ve her binanın içerisinde en az 1 adet 6 kg’lık kuru kimyevi tozlu, ilâve olarak istasyon içerisinde farklı yerlerde ancak doldurma ağzına 7 m’den yakın, 30 m’den uzak olmayacak şekilde 2 adet en az 30 kg’lık tekerlekli, söndürme kapasitesi en az 89 B olan kuru kimyevi tozlu yangın söndürücü olmalıdır.
Ayrıca her 6 pompa grubu için ilave 1 adet 30 kg’lık veya daha büyük, kuru kimyevi tozlu tekerlekli yangın söndürücü olmalıdır.
Yangın söndürücüler her pompadan, dağıtım biriminden, tank doldurma borusu ağzından, yağlama veya servis yerinden 30 m’den daha uzakta olmamalıdır.
Seyyar yangın söndürücülerin yanında, özellikle araç ve dağıtım birimi yangınlarında kullanılmak üzere en az 1 adet 2 m x 2 m’lik yanmaz örtü bulunmalıdır.
Yangın söndürücüler en az yılda bir kontrol edilmeli ve kontrol tarihleri cihaz üzerindeki etikette yer almalıdır.
Eğitim ve Tatbikat
Akaryakıt istasyonları çalışanları, sağlık, emniyet ve yangınla müdahale gibi eğitimleri almış olmalıdır. Ayrıca düzenli olarak acil durum ve tahliye tatbikatları yapılmalıdır
Yangın, patlama, yakıt sızıntısı veya saçılması gibi acil durumlarda yapılması gerekenleri gösteren talimat levhaları, çalışanların görebileceği yerlere asılmalıdır.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.