Türkiye’de yangın hakkında doğru istatistik bulunmasa da Dünya’da her yıl on binlerce kişi yangın nedeniyle ölmekte ve yüz binlerce kişi yaralanmaktadır. Ayrıca binlerce bina ve çok büyük miktarda orman da yangın nedeniyle kül olmaktadır.
Yangın, en basit tanım olarak yanma olayının kontrol dışı kalıp istenmeyen boyutlara ulaşmasıdır.
Yanma olayı; yanıcı madde, ısı ve yanıcı maddenin bir araya gelmesi sonucu oluşan bir olaydır. Günlük hayatta günde defalarca kez yanma olayına tanık oluyoruz. Mutfaklarda ocaklar, ısınma sistemleri, motorlar, soba, mangal vb. bir çok günlük olay aslında yanma olayıdır. İşte bu gibi günlük olayların kontrolden çıkıp istenmeyen boyutlara ulaşmasına yangın adını veriyoruz.
Yangın Çeşitleri
Yangın olayı prensip olarak aynı olsa da özellik bakımından farklı çeşitlerde olabilir. Yangın çeşitleri yanan maddenin özelliğine göre farklılık gösterir. Yangını çeşitlerine ayırma nedenimiz, yangın önleme ve yangın söndürme noktasında her yangın türünün farklı önlemler ve yöntemler gerektirmesidir.
Katı Madde Yangınları
A tipi yangın olarak da bilinen bu tür yangınlar en fazla görülen yangın çeşididir. Kağıt, odun, kumaş, plastik gibi katı maddelerin yanması sonucu ortaya çıkan yangınlardır.
Su veya kuru kimyevi toz ile söndürmek mümkündür. Normal bir yangın tüpü ile söndürülebilirler.
Metal yangınları, katı madde olsalar bile farklı özellikleri nedeniyle ayrı kategoride değerlendirilir.
Sıvı Madde Yangınları
B sınıfı yangın olarak da bilinen sıvı yangınları, yanıcı sıvıların yanması sonucu meydana gelen yangınlardır. Benzin, tiner, alkol, yağlı boya gibi yanıcı sıvılar, sıvı yangınlarını oluşturur.
Yanıcı sıvı yangınları su ile söndürülmez. Sıvı yangınlarını söndürmek için köpüklü yangın söndürme sistemleri kullanılmalıdır.
Gaz Yangınları
Yancı gazların neden olduğu yangınlara C sınıfı yangın veya gaz yangını adı verilir. LPG, doğalgaz, metan, hidrojen gibi yanıcı gazların parlaması sonucu meydana gelen yangınlardır.
Gaz yangınlarını söndürmek için öncelikle gaz kaynağının kapatılması gereklidir. Yanıcı gaz tamamen yanıp bittiğinde yangın sönecektir. Gaz yangını nedeniyle meydana gelen katı yangınlar ise su veya kuru kimyevi toz ile söndürülebilir.
Metal Yangınları
Hafif metaller de aslında katı madde olduğu halde metal yangınları D sınıf yangın olarak değerlendirilir.
Alüminyum, çinko, sodyum, magnezyum gibi hafif metaller yandıklarında çok yüksek ısı açığa çıkarırlar. Açığa çıkan bu ısı, su ile temas ettiğinde su içindeki Hidrojen atomları ayrışarak gaz yangınlarına neden olur.
Bu nedenle metal yangınları, katı madde yangını olarak değerlendirilmemelidir.
Metal yangınları havayı boğma yöntemi ile söndürülür. Kuru kimyevi tozlar veya kum kullanılabilir.
Kızgın Yağ Yangınları
Evlerde en sık görülen yangın çeşitleri arasında kızgın yağ yangınları vardır. Açık unutulan ocak üstünde kalan sıvı yağlar tutuşarak yağ yangınlarına neden olurlar.
Yağ yangınları sıvı yangınları olarak da düşünülebilir ancak yağ yangınlarına da tıpkı metal yangınlarında olduğu gibi kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir.
Yüksek ısı açığa çıkaran yağ yangınları, su içindeki hidyojen atomlarını ayrıştırarak çok daha tehlikeli olan gaz yangınına neden olur.
Kızgın yağ yangınları, yağ üzerine bir örtü atılarak havayı boğma yöntemi ile söndürülür.
Yangın Nedenleri
Yanıcı madde, oksijen ve ısı bulunan her ortamda yangın riski vardır. Yangın ise bu üç bileşenin kontrolsüz şekilde bir araya gelmesi sonucu oluşur.
Yangınlar çoğunlukla koruma önlemlerinin alınmaması sonucunda meydana gelirler. Ayrıca bilgisizlik de önemli yangın nedenlerinden birisidir. Yangına neden olabilecek maddeleri veya alınacak önlemleri bilmemek yangın sebebidir.
Bunlarla beraber ihmal de çok büyük yangın sebebi olarak karşımıza çıkar. Bir liste halinde yangın nedenlerini sıralarsak ;
- Elektrik kaçakları
- Gaz kaçakları
- Yanıcı ve yakıcı maddelerin bir arada bulunması
- Isıtma sistemleri
- Mekanik kıvılcımlar
- Statik elektrik
- Sigara
- Kaynak ve kesme işlemleri
Yangından Korunma Yöntemleri
Yangınları önlemek söndürmekten çok daha kolaydır. Zarar vermeden söndürülebilen yangın sayısı neredeyse yok denecek kadar azdır. Bu durumda yangınları önleyici tedbirler almak kesinlikle en etkili yöntemdir.
Yangından korunma yöntemleri 3 ana başlık halinde incelenebilir.
Yapısal Önlemler
Yapısal önlemler, bulunduğumuz yapının yangına daha dayanıklı olmasını sağlamakla başlar. Yangın sırasında insanların zarar görmeden yapılardan çıkmasını sağlamak da yapısal önlem olarak düşünülebilir.
Yapısal önlemlerin başında binaları yanmaz veya zor yanan malzemeler kullanarak inşa etmek gelir. Betonarme ve çelik binalar yangına karşı diğer malzemelere göre daha dayanıklıdır. Ancak betonarme bir binanın dış cephe kaplaması da yanmaz malzemelerden yapılmalıdır.
Yangının yayılmasını önlemek de bir yapısal önlem olarak düşünülebilir. Bina içinde tasarım olarak yangını ve dumanı hapsedecek bölmeler oluşturulabilir.
Bina yapısına göre insanların en kısa ve hızlı şekilde binadan çıkabileceği yangın çıkış yolları ve yangın merdiveni olmalıdır.
Yani özet olarak yapısal önlemler ;
- Binaların yanmaz / zor yanan malzemeden yapılması.
- Çatı, dış cephe ve pencere gibi bileşenlerin de zor yanan malzemeden yapılması.
- Yangın ve duman bölmeleri yapılması.
- Acil yangın çıkış yolları.
- Yangın merdiveni.
Organizasyonel Önlemler
Organizasyonel önlemler, yangın riskine karşı davranış ve faaliyetleri yangın odaklı bazı kurallar ile sınırlayarak alınan önlemlerdir. Organizasyonel önlemler öncesince evlerde ve işyerlerinde yangın odaklı risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Patlama riski bulunan yerlerde ise patlamadan korunma dokümanı hazırlanmalıdır.
Binanın veya çalışma alanının yangın yükü hesaplanarak bu yükü azaltacak bazı önlemler alınmalıdır. Çalışma yöntemi değişiklikleri, depolama kuralları, güvenli ve yasak alanların belirlenmesi ve tahliye kuralları gibi önlemlerle yangın yükü ve yangın riski azaltılabilir.
Yangın hazırlığı amacıyla tatbikat yapılması, yangın eğitimi alınması, yangın söndürme sistemleri ve diğer tesisatın düzenli test edilmesi de organizasyonel önlem olarak düşünülebilir.
Teknolojik Önlemler
Yangın algılama ve yangın söndürme alanında son yıllarda çok etkili teknolojik gelişmeler yaşanmaktadır. Özellikle yangın algılama sistemleri ve yangına neden olabilecek bileşenleri otomatik olarak tespit edebilen sistemler, yangını daha ortaya çıkmadan önleyebilirler.
Elektrik ve gaz tesisatında kaçakları algılayıp sistemi kapatabilen kaçak akım rölesi ve solenoid valf sistemleri ile elektrik ve gaz kaçakları anında tespit edilip sistemler kapatılabilir. Bu iki sistem de çok basit ve ekonomik önlemlerdir.
Isıya duyarlı algılama sistemleri de ortam ısısındaki olağan dışı yükselmeleri tespit ederek soğutma sistemlerini devreye alabilirler.
Benzer şekilde gaz algılama sistemleri de yanıcı gaz miktarının istenen seviyenin üstüne çıkması halinde gaz tahliye sistemlerini aktifleştirerek ortamdaki fazla gazı dışarı atabilir.
Yangın Söndürme
Yangın söndürmek, yangınları önlemekten çok daha zordur. Ayrıca yangın ne kadar erken sönerse sönsün mutlaka arkasında maddi hasar bırakacaktır.
Ancak yangının yayılıp zararın çok daha büyük olmasını önlemek gerekir. Unutmayın ki evinizde çıkan yangın eğer sönmezse yandaki binalara da sıçrayacaktır.
Yangın söndürmek için çok basit yöntemler olduğu gibi karmaşık veya teknolojik yöntemler de vardır. En basit yangın söndürme yöntemi alevlerin üstünü örtmek veya ateşe su atmaktır. Bu iki basit yöntem, iki temel prensibi yerine getirir. Havayı kesme veya soğutma.
Havayı kesme prensibinden yola çıkarak yangın söndürme cihazı, yangın battaniyesi ve yangın topu gibi yöntemler üretilmiştir.
Soğutma prensibine dayanarak da sprinkler, su sisi ve hidrant yöntemleri geliştirilmiştir.
Sıradan bir katı madde yangını, ilk kıvılcımdan 45 saniye sonra karşı koyulamaz hale gelir. Bu da bir insanın yangını fark edip en yakın yangın tüpünü alıp yangına müdahale etmesi için gereken süreden biraz daha fazladır. Bu nedenle yangın söndürme sistemleri, yangın ve gaz algılama sistemleri ile beraber kullanılmalıdır.
Yangın Anında Yapılması Gerekenler
Yangın anında yangını ilk siz gördüyseniz paniğe kapılmadan çevrenizi uyarmalı ve varsa yangın yarı butonuna basmalısınız. Yangın anında kendi can güvenliğimiz mutlaka öncelikli olmalıdır. Kendimizi ve başkalarını riske atacak hareketlerden kaçınılmalıdır.
En hızlı şekilde itfaiye’ye haber verilmelidir.
İTFAİYE 110
İtfaiye gelene kadar mümkünse yangını söndürmek için eldeki imkanlardan yararlanılmalıdır.
Yangın kapalı alandaysa yayılmasını önlemek için kapı ve pencereler kapatılmalıdır.
Eğer alevler çoğalmışsa ve binadan çıkış olanaksızsa, yatak altlarına dolaplara saklanılmamalı, pencereden dışarıdakilerle iletişim kurulmaya çalışılmalıdır.
Dumandan boğulmamak için yardım gelene kadar eğilerek ve sürünerek hareket edilmeli, ağız ve burun ıslak bez ya da mendille kapatılarak nefes alınmalıdır.
Duman ve yanık kokusu başka odadan geliyorsa kapılar açılmamalı, kapıya dokunulmamalıdır.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.