Mutfaklar, yapılan iş ve kullanılan aletler nedeniyle evlerin en tehlikeli bölümleridir. Kesici madde, sıcak ortam, gazlı veya elektrikli ısıtma cihazlarının her biri ayrı bir tehlike kaynağıdır. Genel olarak mutfak alanının dar olması da bu tehlike kaynaklarının şiddetini daha da arttıran bir etkendir. Mutfakta sağlık ve iş güvenliği kurallarına uyarak evimizde yaşam güvenliği sağlayabiliriz.
Mutfaktaki riskler genel olarak şunlardır;
- Kaynar su ve yağ nedeniyle yanıklar,
- Tüpgaz veya doğalgaz nedeniyle zehirlenme, patlama ve yangın,
- Bıçak ve diğer kesici aletler nedeniyle kesikler,
- Açık dolap ve çekmece köşelerine çarpma,
- Üst raflara uzanırken düşme,
- Gıda zehirlenmeleri,
Tavsiye Yazı : Evde Bizi Bekleyen 5 Büyük Tehlike
Kaynar su ve yağ nedeniyle yanıklar
Mutfaklarda doğal olarak kaynar su ve kızgın yağ tehlikesi sürekli mevcuttur. Kaynar su ve kızgın yağ nedeniyle oluşan yanıklar, çoğunlukla 2. veya 3. derece yanık olacağından özel önlem almak gereklidir.
Su kaynatırken kullanılan kapları tamamen doldurmamak, suyun kaynama noktasına yaklaştığından bulunduğu kaptan veya tencereden taşmasını önleyecektir. Ayrıca kaynar suyu başka bir kaba bir miktar almak istediğimizde su bardağı yerine tutma yeri ısı geçirmeyen bardaklar veya kaplar kullanmak daha sağlıklıdır.
Çoğunlukla yemek tariflerinde yer alan “2 su bardağı kaynar su” tarifine göre hareket etmek yerine ısıyı geçirmeyen ölçü kaplarını kullanmak daha doğrudur.
Kızgın yağ, yağın kaynama noktası sudan çok daha yüksek olması nedeniyle daha tehlikelidir. Su 100 derecede kaynarken zeytin yağı 220 derecede kaynar. Kızgın zeytin yağı ise 170-200 derece arası sıcaklıktadır ve sudan iki kat daha sıcaktır. Bu da döküldüğünde veya deriye sıçradığında çok daha ciddi yanıklar oluşmasına neden olur.
Kızgın yağ ile yemek yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yağ içine su, suyu süzülmemiş gıdalar veya donmuş gıdalar atmamaktır. Kızgın yağ içine giren su, hızlıca buharlaşıp kızgın yağın dışarı sıçramasına neden olacaktır. Bunun önüne geçmek için yağ içine atılacak gıdaların sularının iyi süzülmesi, donmuş gıdaların tamamen çözdürülmesi gereklidir.
Kaynar su ve kızgın yağ ile çalışırken, içinde bulundukları kabın devrilmesi en büyük hasarı veren olay olarak düşünülebilir. Bunu önlemek için kaynatma veya kızartmayı kısa saplı tava veya kaplarda yapmalı ve kaplar mümkünse ocağın uzak köşesinde bulunmalıdır. Bu sayede kaynar su ve kızgın yağ, yakın çalışma alanından uzakta kalmış olur.
Tüpgaz veya doğalgaz nedeniyle zehirlenme, patlama ve yangın
Mutfaklarda enerji kaynağı olarak çoğunlukla tüpgaz (bütan ve propan gazlarının karışımı) veya doğalgaz kullanılır. Yapıları ve özellikleri farklı olsa da bu iki gaz da yanıcı özellikte gazlardır.
Gaz kullanılan mutfaklarda alınması gereken ilk önlem mutlaka havalandırma sistemi veya boşluğu olmasıdır. Bu sayede gaz kullanılan ortama sürekli temiz hava girişi sağlanacaktır. Gaz kaçağı durumunda, gaz bu havalandırma sayesinde ortam dışına atılacaktır.
Yapıları nedeniyle gaz kaçağı durumunda tüpgaz yere, doğalgaz ise tavana doğru birikir. Bu nedenle gaz tahliye sistemleri gazın cinsine göre farklılık göstermelidir. Doğalgaz kullanılan alanlarda havalandırma tavana yakın noktadan, tüpgaz kullanılan alanlarda ise yere yakın noktadan yapılmalıdır.
Tavsiye Yazı : Ev Yangınlarını Önleme Yolları
Ocak bağlantı noktaları düzenli olarak kontrol edilmeli, mümkünse uygun gaz algılayıcı cihazlar kullanılmalıdır. bu sayede gaz kaçaklarına engel olunabilir ve kaçaklar anında fark edilebilir.
Bıçak ve diğer kesici aletler nedeniyle kesikler
Mutfaklarda bıçak, rende ve elektrikli kesici el aletleri çok kullanılan aletlerdir. Bıçak kullanımında en önemli güvenlik önlemlerinden biri, yapılan işleme uygun bıçak kullanmaktır. Örneğin küçük sofra bıçağı ile et kesmek veya elma doğramak hem çok yorucu hem de tehlikelidir.
Bıçaklar nedeniyle meydana gelen kesiklerin oluş şekline bakıldığında, uygun olmayan veya yeterince keskin olmayan bıçakları kullanırken fazla güç harcanması ve bıçağın kontrolden çıkıp ele temas etmesinin en büyük tehlike olduğunu görebiliriz. Buna engel olmak için öncelikle kullandığımız tüm bıçakların yeterince keskin olmasına ve doğru işlemde kullanmaya dikkat etmeliyiz.
Bıçak kullanırken gıdaları tuttuğumuz parmaklarımızı bıçağa çok yaklaştırmamalıyız. Bu gibi işlemlerde önlem olarak metal bıçak koruyucuları da kullanılabilir.
Açık dolap ve çekmece köşelerine çarpma
Çoğunlukla dar olan mutfaklarda, dolap kapakları ve çekmecelere çarpmak sık yaşanan kazalardandır. Bu tehlikeleri önlemek amacıyla dolap kapaklarının yönleri, tehlikesiz tarafa doğru ayarlanabilir veya otomatik kapatma aparatları takılabilir.
Çekmeceler ise mutfağın orta bölümünde değil kenarlara yakın olarak tasarlanabilir.
Üst raflara uzanırken düşme
Sık kullanılmayan tencere veya diğer mutfak malzemeleri, üst raflarda saklanırlar. Bu malzemeleri almak için genelde sandalye veya tabure kullanımı yaygındır. Ancak evlerde sandalye veya tabureden düşmek, düştüğümüz yeri kontrol edemeyeceğimiz için istenmeyen sonuçlara yol açan kaza türüdür.
Bu kazaların önüne geçebilmek için mutlaka ev tipi küçük merdivenleri kullanmalı ve kullanacağımız malzemeleri çalışmaya başlamadan önce tezgah üstüne indirmeliyiz.
Tavsiye Yazı : Evde Takılma ve Düşmelerden Korunma
Gıda zehirlenmeleri
Son kullanma tarihi geçmiş gıdalar ve uygun olmayan ortamlarda bekletilen yiyecekler bir süre sonra bozulacaktır. Bozulan gıdaları tüketmek zehirlenmelere yol açacak ve ölüme varan sonuçlara neden olacaktır.
Gıda bozulmalarını önlemek için aldığımız paketli ürünlerin son kullanma tarihlerine mutlaka dikkat etmeli ve bu tarihlere göre tüketmeliyiz. Ayrıca donmuş gıdaları serbest şekilde çözülmeye bırakmalı, çözülen gıdaları da tekrar dondurmamalıyız.
Pişmiş gıdalar, daha uzun sürede bozulsalar da mutlaka soğuk ortamda saklanmalıdır. Isıtılırken bir miktar su ilavesiyle tekrar kaynatmak, gıda zehirlenmelerinin önüne geçecektir.
Tavsiye Yazı : Zehirlenmelere Karşı Korunma Yolları