Skolyoz, halk arasında omurga yamukluğu, bel yamukluğu, bel eğriliği veya omurilik eğriliği olarak da bilinen ve omurganın sırt-bel bölgesinin yana doğru eğriliği olarak tanımlanan ergonomik bir rahatsızlıklır.
İngilizce scolioss olarak tercüme edilir.
Sağlıklı omurga yapısında arkadan bakıldığında omurlar düz bir hat şeklinde uzanırken, skolyoz hastalığı olduğunda omurlar sağa veya sola doğru eğrilir ve aynı zamanda kendi eksenleri etrafında döner.
Omurga Eğriliği Nedenleri
Skolyoz hastalığına neden olan birçok etken olmakla birlikte aynı etken farklı kişilerde farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Skolyozun neden oluştuğu kesin olarak bilinmemekle birlikte toplumda görülme sıklığı % 2-4 arasındadır.
Görülen omurga eğriliği vakalarının büyük çoğunluğunda skolyoz dereceleri düşük seviyededir ve tedaviye ihtiyaç duymadan düzenli kontroller ve bilinçli egzersiz programları ile tedavi edilebilir.
Omurga eğriliği doğuştan olabilmekle beraber kemik ve adale yapısının güçsüz olması, küçük çocukları ve bebekleri uzun süre kucakta tutmak, uzun süren hareketsizlik, duruş ve oturuş bozuklukları gibi etkenler nedeniyle de meydana gelebilir.
Skolyoz Türleri
İdiopatik Skolyoz
İdiopatik skolyoz, en yaygın görülen skolyoz türü olmakla beraber sebebi henüz tam olarak bilinmemektedir. İdiopatik skolyoz vakalarında omurgada ‘S’ veya ‘C’ şeklinde yana doğru eğilme görülür. Ayrıca omurların kendi etraflarında dönmesi de tüm idiopatik skolyozlarda görülür. Omurlardaki bu dönme sırtta veya belde asimetrik çıkıntılar oluşmasına sebep olur.
Nöromusküler Skolyoz
Nöromuskuler skolyoz ikinci en yaygın görülen skolyoz tipidir. Nöromusküler skolyoz hastalığının temel nedenleri arasında kas veya sinir hastalıkları yer alabilmektedir.
Sinir hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise çocukluk ve daha ileri dönemlerde görülebilir.
Nöromusküler skolyoz vakalarında, idiyopatik skolyozda görülmeyen solunum sıkıntısı ve duyu kusurlarına daha çok rastlanabilmektedir.
Solunum problemleri, iletişim bozuklukları, duyu kusurları ve epileptik nöbetler gibi nedenlerden ötürü skolyozun bu türünde cerrahi müdahale için daha küçük yaşlar tercih edilebilir.
Konjenital Skolyoz
Üçüncü sıklıkla ise konjenital skolyoz görülür. Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anormalliklerine bağlı bir skolyoz türü olup doğuştan skolyoz da denebilir.
Konjenital skolyozun tedavi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.
Skolyoz Dereceleri
Skolyoz tanısı omurga eğriliğinin derecesine göre konur.
Skolyoz derecesi belirlemek için ayakta çekilen röntgen filminde ön-arka ve yandan görüntü alınır. Omurganın görüntüsüne göre eğrilik, bir açı olarak derece cinsinden ölçülür.
Skolyoz derecesini ölçen açıya “cobb açısı” denir.
10 derecenin altındaki eğrilikler skolyoz değil, asimetri olarak tanımlanır. Skolyoz tanısı için eğriliğin en az 10 derece skolyoz açısı olması gerekir.
Duruş bozuklukları, skolyoz derecelerinin ilerlemesinde rol oynar.
Skolyoz Belirtileri
En sık rastlanan skolyoz belirtisi omurgada görülen anormal yamukluktur. Bunun dışında skolyozun başlangıç dönemlerinde herhangi bir yakınmaya neden olmadığı için tanı da genellikle tesadüfen konur.
Diğer skolyoz belirtileri ise aşağıdaki şekillerde gözlenebilir;
- Kötü duruş ve omuz seviyeleri arasında eşitsizlik,
- Bel çukurlarındaki asimetri,
- Bel kemiğinde bir tarafın öne çıkıntı yapması,
- Bir omuzun diğerinden daha yüksek olması,
- Bir bacağı diğerinden daha uzun gibi görünmesi,
- Sırtta bir tarafta kemik kabarıklık (kürek kemiğinde tümsek görünümü),
- Elbiselerin vücuda tam olarak oturmaması,
- Kızlarda eteğin yukarı doğru çekilmesi,
- Vücut dengesinde sağa yada sola kayma.
Bu belirtiler fark edildiğinde hiç vakit kaybetmeden skolyoz tedavisi yapan hastaneler ile temas kurulmalıdır.
Omurga Eğriliği Nasıl Düzelir?
Skolyoz nedenleri bir çok farklı etkene göre değişebilir. Bu nedenle standart bir skolyoz tedavisi olmayıp kişiye ve duruma özel skolyoz tedavisi uygulanmalıdır.
Hafif skolyoz yani 10 derece skolyoz veya 15 derece skolyoz gibi durumlarda gözlem ve takip yöntemi ile tedavi sürdürülür. Bu sürede düzenli skolyoz egzersizleri, sırt kaslarını güçlü tutma ve kondisyonu artırma çok önemlidir.
Skolyoz derecesi 20-40 derece arası olan hastalarda ise korse tedavisi uygulanır. Korse tedavisinde amaç skolyoz eğriliği derecesinin artmasını önlemektir.
Daha yüksek seviyelerde 40 derece skolyoz gibi ileri dereceli skolyozlarda ise cerrahi tedavi ile eğriliğin düzeltilmesi gerekmektedir.
Yetişkinlerde skolyoz tedavisi yüzme veya fizik tedavi yöntemleri ile uygulanabilir. Ayrıca eğrilik derecesine göre cerrahi tedavi de uygulanır.
Skolyoz Nasıl Önlenir?
Doğuştan olmayan skolyoz hastalığı önlenebilen veya eğrilik derecesi kontrol edilebilen bir hastalıktır.
Skolyoz hastalığını önlemek, yaşam alışkanlıklarını düzenlemek ve spor yapmak ile mümkün olur.
Özellikle bilgisayar ve TV karşısında uzun süre hareketsiz kalmak bel yamukluğu riskini arttırır. Çalışma sırasında belirli aralıklarla ayağa kalkıp yürümek ve bir süre ayakta kalmak gereklidir.
Ayaklarınızı sürekli aynı şekilde sabit tutmak yerine hareket ettirmek ve esnetmek faydalı olabilir.
Doğru oturuş pozisyonu olan dik oturuş tarzını uygulayın.
Baş öne eğilmiş halde uzun süre telefonda mesajlaşmak omurga sağlığını olumsuz etkileyen bir davranıştır.
Skolyoz Egzersizleri
Skolyoz egzersizleri duruş eğitimi ile başlamalıdır. Günün belirli saati egzersiz yapmak yerine tüm gün içinde doğru duruş ve doğru oturma pozisyonları uygulama çok önemlidir.
Öncelikle ergonomi ve doğru duruş şekilleri öğrenilmelidir. Ayrıca omurga eğriliğine iyi gelen sporlar da tercih edilebilir.
Evde basit olarak yapabileceğiniz skolyoz ezgersizleri şunlardır:
Pelvik Tilt
Bu hareketi yaparken yere veya sert bir zemin üzerine sırt üstü yatın, dizlerini kırın. Karın kaslarını kasarak bel çukurunuzu 5 saniye boyunca düzleştirin.
Bu hareketi 2 set halinde 10 tekrar olarak uygulayın.
Kol ve Bacak Kaldırma
Bu hareketi yaparken yere yüz üstü yatın. Kol ve bacaklarınızı çapraz olarak aynı anda kaldırıp indirin.
Bu hareketi her kol ve bacak için 15 defa tekrarlayın.
Kedi Deve Hareketi
Yerde diz ve ellerinizin üzerinde dengede iken karın kaslarınızı sıkı ve başınızı dik tutun.
Derin bir nefes alıp alt göğüs kafesini ve belinizi kamburlaştırın ve boynunuzu gevşetin. Nefes verirken göğsünüzü yere yaklaştırın ve hafifçe yukarı bakın. Karın kaslarınızı sıkarak tekrar başlangıç pozisyonuna dönün.
2 set halinde 10 tekrar yapabilirsiniz.
Kuş Köpek Hareketi
kol bacaklarınız yere dik ve beliniz yere paralel olacak şekilde pozisyon alın. Bir bacağınızı dışarı doğru uzatırken karşı çaprazındaki kolunuzu da öne doğru uzatın.
Diğer bacak ve kol ile de tekrar edin.
Bu hareketi her kol-bacak için 10-15 defa yapabilirsiniz.
Üst Vücut Esnetme
Doğal pozisyonda ayakta durun ve bacaklarınızı omuz genişliğinde açın. İki elinizle başınızın üstüne uzanarak, sol elinizle sağ bileğinizi tutun.
Vücudun sol tarafında bir gerilme hissedene kadar hafifçe sağ tarafa doğru bükün. Diğer taraf için de aynısını tekrarlayın.
Bu hareketi her iki taraf için de 10-15 defa yapabilirsiniz.
Çift Bacak Karın Presi
Sırt üstü dizleriniz bükülü ve ayaklarınız yerde olacak şekilde uzanın. Sırtınızı nötr pozisyonda tutun. Önce bir bacağınızı sonra diğerini kaldırarak kalça ve dizleriniz 90 derece bükülü olacak şekilde pozisyon alın.
Ellerinizle dizlerinizi ittirirken karın kaslarınızı çalıştırarak dizlerinizi de ellerinize doğru çekin. Kollarınızı düz tutun.
Bu hareketi 2 set halinde 10 tekrar uygulayın.
Bu egzersizler haricinde hafif tempoda yüzme skolyozlu hastalara önerilen yararlı bir egzersiz türüdür.
Diğer kişilerle yakın temas ve mücadele içeren güreş, kick-box gibi sporlar da skolyoz için uygun kabul edilmeyen sportif aktivitelerdir.
Asfalt, beton gibi sert zeminlerde uzun mesafe koşmak da önerilmemektedir.
Bu yazı skolyoz hastalığı konusunda bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup belirtileri ve skolyoz tedavisi için mutlaka tıbbi destek alınız.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.