Tehlike ve risk kavramları iş sağlığı ve güvenliği için en önemli kavramların başında gelir. Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmanın ilk adımı risk değerlendirmesi yaparak tehlike ve riskleri belirlemektir.
Tehlike ve riskleri belirlemek için öncelikle tehlike ve risk kavramlarını iyi anlamak, tehlike ve risk arasındaki farkları kavramak gereklidir.
Tehlike ve Risk Kavramları
Tehlike, en basit olarak zarar verebilecek bir şey olarak tanımlanır. Örnek olarak elektrik, kimyasallar, merdiven üzerinde çalışma, gürültü, klavye, işyerinde stres gibi durumlar gösterilebilir.
Risk ise bu tehlikelerin zarar verme ihtimalini ifade eder. Örneğin merdiven üzerinde çalışmak bir tehlike iken merdivenden düşmek risk olarak değerlendirilir.
Başka bir örnek verecek olursak köpek balığı bulunan bir körfez tehlikedir. Burada yüzmek ise risktir.
Köpekbalığı örneği üzerinden açıklamaya çalışırsak, köpekbalıkları, insanlar ile denizde karşılaşmadıkları sürece insanlara zarar veremezler. Yani tehlike hep var olsa bile bizden uzak olduğu sürece bize zarar vermez.
Ancak hiçbir önlem almadan köpekbalıklarının yaşam alanlarında yüzmeye başlarsak bize zarar vermeleri çok yüksek ihtimaldir. Risk, tehlike ile ilgili eylemler gerçekleştiğinde ortaya çıkar.
Bazı durumlarda aynı olayı hem tehlike hem de risk olarak değerlendirme mümkündür. Örneğin bir kafede garsonun tepside bardak taşıması bir tehlike, bardakların tepsiden düşmesi ise risktir.
Kafede oturan müşteri açısından ise düşmüş bardak bir tehlikedir, bardağın parçalarının ayağına batması ise risk.
Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. İş kazaları genellikle birbiriyle bağlantılı bir dizi olay sonucunda gerçekleşir ve bu olaylar birbirinin tehlike kaynağı veya oluşturduğu riskler olurlar.
Tehlike Kaynağı Nedir?
Tehlike olarak tanımladığımız faaliyet, ekipman vb. gibi kavramlara tehlike kaynağı adı da verilir.
Örneğin; elektrik enerjisi ve elektrikli aletler tehlike kaynağıdır.
Tehlike kaynakları, uygunsuz durum veya davranışlarla birleşerek riskleri oluştururlar. Bir çalışma alanında ilk akla gelen tehlike kaynaklarına örnek verecek olursak ;
- İşyerinde yürütülen tüm faaliyetler ve işlemler
- Üretim yöntemleri
- İş ekipmanları
- El aletleri
- Kullanılan kimyasal maddeler
- Elektrik ve elektrikli aletler
- Ortamın fiziksel ve ergonomik özellikleri
- Çevredeki işyerleri ve diğer alanlar
- Yanıcı maddeler
Riskler Nasıl Belirlenir?
Tehlike kaynaklarını belirledikten sonra bu tehlikelerden doğan riskler ve bu risklerin dereceleri belirlenmelidir.
Riskler belirlenirken daha önceden hazırlanmış çeklistlerden faydalanmak gerekir. Çeklistler ile belirlenen eksiklikler risk olarak ele alınır ve çeşitli risk değerlendirme yöntemleri ile dereceleri tespit edilir.
Tavsiye Yazı: Hangi Risk Değerlendirme Yöntemi Kullanılmalıdır
Tehlike ve Riskleri Ortadan Kaldırma
İş sağlığı ve güvenliği kavramında riskleri önlemenin en etkili yolu tehlike kaynağını ortadan kaldırmaktır.
Bunu tehlikeli olarak tanımladığımız ekipman, durum veya işi ortadan kaldırmak olarak düşünebiliriz. Ancak bu en etkili olduğu kadar en az uygulanabilir adımdır. Örneğin elektrik bir tehlikedir ancak elektriği hayatımızdan çıkarmak mümkün değildir.
Ortadan kaldıramadığımız tehlikeler için daha az tehlikeli alternatif yöntemlere yönelmemiz gerekir. Örneğin elektrik ile ısınıyorsak ısınmak için doğalgaz gibi daha az tehlikeli yöntemler bulabiliriz.
Elimizdeki tehlike kaynağına alternatif yöntem bulamıyorsak izole etme yöntemini uygulamamız gerekir. Bu yöntemde tehlike kaynağı, çalışanlardan uzak ve en az sayıda kişinin etkileneceği şekilde konumlandırılır.
Örneğin elektrik panosu, kapalı ve kilitli bir alanda bulunur ve gerekmedikçe kimse o bölüme girmez.
Tüm bu önlemleri aldıktan sonra sigortalar, kaçak akım rölesi gibi çeşitli mühendislik önlemleri, eğitim ve son olarak kişisel koruyucu donanım kullanımı yöntemleri uygulanır.
Tüm bu risk kontrol adımları uygulanarak tehlike ve riskler ortadan kaldırılmış olur.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.