Kişisel koruyucu donanım, çalışanların iş sırasında karşılaştıkları risklere karşı kendilerini korumak amacıyla kullandığı veya taşıdığı iş güvenliği ekipmanları olarak tanımlanır.
Ülkemizde kişisel koruyucu donanım konusunda yayımlanmış iki farklı kişisel koruyucu donanım yönetmeliği mevcuttur. Bu yönetmeliklerden “Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik” iş sağlığı ve güvenliği kanunu kapsamında kişisel koruyucu ekipman kullanım şartlarını belirler. diğer yönetmelik olan “Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği” ise kişisel koruyucu donanımların üretim, ithalat, satış ve denetimi gibi konuları düzenler.
Kişisel Koruyucu Donanım Seçimi ve Kullanılması
Kişisel koruyucu donanımlar, iş kazalarını önleyen malzemeler değildir. Yani kişisel koruyucu donanım kullanmak, bazı durumlar haricinde iş kazalarını önlemez.
Ancak kişisel koruyucu donanım kullanmak, iş kazası anında çalışanların göreceği zararı ortadan kaldırır veya büyük oranda azaltır.
Risk kontrol prensiplerine göre de kişisel koruyucu donanım kullanımı, tehlike önleme adımları arasında son sırada yer almaktadır.
Ancak bu durum kişisel koruyucu donanım kullanmanın önemsiz olduğu anlamına gelmemektedir. Bir kaza meydana geldiğinde iş güvenliği ekipmanları hayat kurtaran malzemelerdir.
Kişisel koruyucu donanım seçimi yaparken yapılan iş ve riskler çok iyi incelenmelidir. Özellikle vücudun hasar görme riski olan organları mutlaka koruma altına alınmalıdır.
Kullanılan kişisel koruyucu donanım, çalışan için farklı bir risk oluşturmamalıdır. Örneğin yüksek gürültü için takılan kulak tıkacı, kişinin duyma kapasitesini düşürmemelidir.
Bunun yanında tüm iş güvenliği ekipmanları TSE Standartlarına uygun olmalı ve CE işareti taşımalıdır. CE belgesi, ürünün amacına uygun bir şekilde kullanılması halinde güvenli olduğunu gösteren genel bir işarettir.
Kişisel koruyucu donanım seçimi yaparken yapılan hatalardan biri de standartlara uygun ancak yapılan işe uygun olmayan ekipman seçmektir. Yani yüksek sıcaklıkta yapılan işler için sadece tabanında elektrik yalıtkanlığı olan iş ayakkabısı kullanmak gibi.
Halbuki bu iş için yüksek sıcaklığa dayanıklı iş ayakkabısı kullanılmalıdır. Benzer bir örnek de iş eldiveni için geçerlidir.
Bir çok işletme her türlü iş için TSE standartlarına uygun ancak en düşük dayanımlı eldiven kullanmaktadır.
Ancak yapılan işe uygun sağlamlıkta eldiven kullanılmadığı için sık sık kesilme, delinme gibi durumlar yaşanmakta aynı zamanda iş eldiveni çok hızlı bozulmaktadır.
Kişisel Koruyucu Donanım Tipleri
Baş Koruyucuları
Baş koruyucular;
- çalışanların kafa bölümüne gelebilecek darbeler
- yüksekten düşecek cisimler
- saçın sıkışması
- güneş ışınları
gibi etkilere karşı kullanılan iş güvenlik ekipmanlarıdır. En bilinen baş koruyucu ekipmanlar baret, kep, bone ve saç filesidir.
Baş koruyucu ekipmanlardan olan bone aynı zamanda gıda üretimi veya elektronik imaları yapılan alanlarda saç teli düşmesini engelleme amacıyla da kullanılır.
Kulak Koruyucuları
Kulak koruyucular, çalışanları yüksek gürültü risklerine karşı korumak amacıyla kullanılan kişisel koruyucu donanım tipleridir. En genel kulak koruyucu iş güvenlik ekipmanları kulak tıkacı, akustik baret ve kulaklık çeşitleridir.
Göz ve Yüz Koruyucuları
Göz ve yük koruyucu iş güvenliği malzemeleri gözü ve yüzü zararlı ışınlardan veya sıçrayan cisimlerden koruma amaçlı tasarlanmış kişisel koruyucu donımlardır. El aletleri ile yapılan çalışmalarda sık sık malzeme sıçraması nedeniyle iş kazası gerçekleşir. Yüz koruyucular bu gibi kazalarda yüzü ve gözü korumaktadır.
Göz ve yüz koruyucu olarak yüz maskesi, kaynak maskesi ve yüz siperleri kullanılır.
Solunum Sistemi Koruyucuları
Solunum sistemi koruyucu iş ekipmanları havada asılı toz taneciklerine karşı koruma amaçlı ve düşük oksijen seviyesinde çalışmalarda kullanılan kişisel koruyucu ekipmanlardır.
Gaz maskesi, toz maskesi, solunum cihazları ve dalgıç donanımları solunum sistemi koruyucularıdır.
El ve Kol Koruyucuları
Neredeyse bütün işlerde el ile çalışma yapılmaktadır. Bu durumda el ve kol koruyucuların en çok ihtiyaç durulan kişisel koruyucu donanım olduğunu söyleyebiliriz. El koruyucular yani iş eldiveni, çalışanların elini kesilme, yıpranma, cisim batması, sıcak, soğuk, kimyasal madde ve elektrik gibi tehlikelere karşı koruyan özelliktedir.
Ayrıca kolluk, bileklik ve parmak kılıfı gibi farklı el koruyucular da vardır.
Ayak ve Bacak Koruyucuları
Bir diğer aygın kullanılan kişisel koruyucu donanım türü de ayak koruyuculardır. Ayaklar da eller kadar fazla risk altında olan organlarımızdır.
Ayak ve bacak koruyucu olarak her türlü iş ayakkabısı, ayak üst kısım koruyucuları, tozluk, dizlik, takılabilen iç tabanlık ve takılabilen çiviler kullanılmaktadır.
Gövde ve Karın Bölgesi Koruyucuları
Gövde ve karın bölgesi koruyucuları, vücudun bir bölümünü dış etkilerden koruyan ekipmanlardır. Delinme, kesilme ve ergimiş metal sıçramasına ve kimyasallara karşı önlükler, cankurtaran yelekleri gibi iş ekipmanları gövde koruma amaçlı kullanılmaktadır.
Vücut Koruyucular
Vücut koruyucu kişisel koruyucu ekipman türleri düşmelere karşı kullanılan ve koruyucu giysiler olmak üzere iki ayrı tiptedir. Düşmelere karşı paraşüt tip emniyet kemeri, düşmeyi önleyici ekipmanlar ve frenleme ekipmanları kullanılır.
Koruyucu giysiler ise çeşitli iş elbisesi türleridir. Yapılan işin risklerine göre yağ sıçramasından radyoaktif geçirmezlik özellikte iş elbisesi türleri mevcuttur.
Kişisel Koruyucu Donanım Standartları
Kişisel koruyucu donanımlar, üretim amaçlarına uygun olarak koruma sağlayabilmeleri için bazı şartları taşımak zorundadır. Bu şartların tüm ekipmanlar tarafından sağlanıyor olması Standartlar ile sağlanır.
Her ekipman tipi için farklı standartlar vardır. Bu standartlar iş güvenliği malzemelerinin taşıması gereken sağlamlık özelliklerini belirler.
Baş Koruyucu Standartları
- EN ISO 13911 Yangınla mücadele başlıkları
- EN 397+A1 Endüstriyel emniyet baretleri. Bilinen baret modelleri bu standart şartlarına uygun olmalıdır.
- EN 50365 Alçak gerilim için yalıtımlı başlık ve baret.
- EN 471 Reflektörlü baretler
- EN 443 İtfaiyeci baret ve başlıkları
- EN 14458 itfaiyeci yüz siperleri ve göz siperleri, itfaiyeciler, ambulans ve acil servislerde kullanılan yüksek performanslı sanayi tipi güvenlik kaskları
- EN 171 kızıl ötesi ışımaya karşı koruma sağlayan filtreler
- EN 812:2012 bariyerli kep, sanayide kullanılan darbe başlıkları
- N 12492 Dağcılık Teçhizatı, Dağcılar İçin Koruyucu Başlıklar
Kulak Koruyucu Standartları
- EN 352-1 Kulaklıklar
- EN 352-2 Kulak Tıkaçları
- EN 352-3 Barete Takılır Kulaklıklar
Göz ve Yüz Koruyucu Standartları
- EN 166 Teknik performans standartı
- EN 167 Optik testler için yöntemler
- EN 168 Optik testlerin dışındaki testler
- EN 169 Kaynak filtreleri
- EN 170 Ultraviyole filtreleri
- EN 171 Kızılötesi ışın filtreleri
- EN 172 Sanayi kullanımı için parlaklık filtreleri
- EN 175 Kaynak işlemlerinde yüz koruma ekipmanları
- EN 207 Lazere karşı koruyucu ürün
- EN 208 Lazer ışın ayarlanmasına dair koruyucular
Solunum Sistemi Koruyucu Standartları
- EN 136 Tam Yüz Gaz Maskeleri
- EN 137 Solunum Tüp ve Sırtlıkları
- EN 139 Temiz Hava Beslemeli Maskeler
- EN 140 Yarım Yüz Gaz Maskeleri
- EN 141 Gaz-Buhar Filtreleri
- EN 149 Bakım Gerektirmeyen Maskeler
- EN 270 Temiz Hava Beslemeli Başlıklar
- EN 403 Kaçış Maskeleri
- EN 405 Bakım Gerektirmeyen Gaz-Buhar Maskeleri
El ve Kol Koruyucu Standartları
- EN ISO 374: 2016 Kimyasal Risk
- EN 388: 2016 Mekanik Risk
- EN 407: 2004 Isı Riskleri
- EN 421: 1994 İyonlaştırıcı Radyasyon ve Radyoaktif Risk
- EN 511: 1994 Soğuk Ortam Riski
- EN 659+A1: 2008 İtfaiyeci Isı ve Alev Riski
- EN 1082-1 Bıçak Kesikleri ve Batma Riski
- EN 12477: 2001 Kaynak Sıçramaları Riski
- EN 60903 2003 Elektrik Voltaj Riski
El koruyucu yani iş eldiveni için genellikle EN 388 standart şartları uygulanmaktadır. İş eldiveni seçimi yazısında bu konuda daha detaylı bilgi bulabilirsiniz.
Ayak ve Bacak Koruyucuları Standartları
- EN ISO 20345 Emniyet ayak giyecekleri standardı
- EN ISO 20346 Emniyet ayak giyecekleri standardı
- EN ISO 20347 Emniyet ayak giyecekleri standardı
- EN ISO 17249 Zincirli testereyle kesmeye direnç standardı
- EN 15090 İtfaiyeci ayak giyecekleri standardı
- EN 50321 Yalıtkan ayak giyecekleri standardı
- EN 61340 Yalıtkan ayak giyecekleri standardı
- EN ISO 11611 Kaynak ve ilgili işlemlerde kullanılan koruyucu giyecekler
- EN 12568 Emniyet ayak giyecekleri standardı
- EN 13287 Ayakkabılar kayma direnci standardı
Vücut Koruyucular Standartları
Yüksekte Çalışma Standartları
- EN 355 Şok emici halatlar için standart
- EN 358 Bel tipi emniyet kemer standardı
- EN 361 Paraşüt tipi emniyet kemer standardı
- EN 362 Emniyet kancası standardı
- EN 353 Halatlı frenleme sistemi standardı
- EN 360 Geri sarımlı makara düşme önleyici için standart
Koruyucu Giysi Standartları
- EN 343 Yağmurluk standardı
- EN 340 Genel iş elbiseleri standardı
- EN 467 Sıvı kimyasallara karşı önlük standardı
- EN 465 Kimyasallara karşı elbise standardı
- EN 20471 Reflektif elbise standardı
- EN 469 İtfaiyeciler koruyucu elbise standardı
- EN ISO 11612 Isı ve alevden koruyucu giyecekler standardı (eller hariç)
- EN ISO 11611 Kaynak sıçramalarına karşı koruyucu elbise standardı
- EN 1149 Elektriksel boşalma önlemek amacıyla elektrostatik yük yayıcı giyecek standardı
- EN 61482 Elektrik arkından kaynaklı termal tehlikelere karşı koruyucu giyecek standardı
- EN 412 Kesilmeye karşı önlük standardı
- EN 464 Sıvı-gaz kimyasal koruyuculu elbiseler standardı
- EN 1073-1 Radyoaktif kirliliğe karşı elbise standardı
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.