Ülkemizdeki işletmelerin büyük çoğunluğunu küçük işletme olarak tanımlanan, çalışan sayısı 50’den az olan işyerleri oluşturur. Hatta mikro işletme olarak tanımlanan çalışan sayısı 10’dan az olan işyerlerinin sayısı çok daha fazladır.
Küçük işletmeler veya küçük işyerleri ile ilgili iş güvenliği konusunda en büyük yanılgı, küçük işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine gerek olmadığı yönündeki düşüncelerdir.
2019 yılında Türkiye’de SGK istatistiklerine göre iş kazası nedeniyle gerçekleşen ölümlerin %56‘sı küçük işletmelerde meydana gelmiştir. Yani iş kazası nedeniyle ölen 1147 kişinin 651’i küçük işletmelerde çalışmaktadır.
Mikro işletme olarak baktığımızda ise ölüm oranının %25 olduğunu görüyoruz. Bununla beraber toplam iş kazalarının sadece %6,6’lık bölümü mikro işletmelerde meydana geliyor. Yani daha az iş kazasında daha fazla kişinin öldüğünün söylemek mümkün.
Ancak küçük ve mikro işletmelerde çok basit iş güvenliği önlemleri alarak iş kazalarını önlemek mümkün.
Kanun ve Yönetmelikler
Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği alanında en temel kaynak her zaman kanun ve yönetmelikler olmuştur. İş güvenliği ile ilgili yapılması gerekenleri bu kanun ve yönetmelikler belirler.
Ancak bu konuda bilgisi ve tecrübesi olmayan kişiler için kanun ve yönetmelikleri okuyup doğru yorumlamak zor olabilir.
Kanun ve yönetmelikleri doğru yorumlamak için size 3 ipucu verebiliriz.
1- İşyeri tehlike sınıfını öğrenin.
Ülkemizde işyerleri az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olarak yapılan faaliyete göre sınıflara ayrılmıştır. Aşağıdaki yazıdan işyeri tehlike sınıfları hakkında tüm detayları öğrenebilirsiniz.
Tavsiye Yazı: İşyeri Tehlike Sınıfları
2- İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nu okuyun.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ülkemizde iş güvenliği hakkındaki en üst mevzuattır. Dolayısıyla yapılan her türlü işlemin bu kanuna uygun olması şarttır.
İlk öneride belirttiğimiz tehlike sınıflarını bilmek, isg kanunu açısından önemlidir çünkü yükümlülükler tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre değişir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nu mevzuat.gov.tr adresinden okuyabileceğiniz gibi aşağıdaki yazımızdan detaylı ve açıklamalı olarak da inceleyebilirsiniz.
Tavsiye Yazı: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
3- Yönetmelikleri okuyun.
Yönetmelikler, kanunda belirtilen konuların nasıl uygulanacağını daha detaylı şekilde belirten hukuk kurallarıdır. Yönetmelikleri okuduğunuzda, işyeri tehlike sınıfını da biliyorsanız ne yapılması gerektiğini daha kolay anlayacaksınız.
Tehlike ve Riskleri Analiz Edin
Küçük işletmeler için en genel tehlike kaynaklarını bilmek, oluşturdukları riskleri ortadan kaldırmak için çok büyük önem taşır. Çeşitli yöntemlerle tehlike ve riskleri analiz edip değerlendirdikten sonra, birçoğunun sandığınızdan daha büyük risk oluşturduğunu görebilirsiniz.
Riskleri değerlendirebilmek için öncelikle tehlike kaynakları ve tehlikeler belirlenmelidir. Daha sonra bu tehlikelerin işyeri ve çalışanlar için hangi riskleri doğurduğu incelenebilir.
İşyerlerindeki en yaygın tehlikeler;
- Yüksekte çalışma,
- Elektrik ve elektrikli aletler
- Kimyasal malzemeler,
- Forklift, transpalet gibi kaldırma araçları,
- Bakım, onarım işleri
- Kapalı alanda yapılan çalışmalar,
olarak özetlenebilir.
Tehlike ve risk değerlendirmesi elbette tecrübe ve bilgi gerektiren bir çalışmadır ancak bazı küçük veya mikro işletmeler için profesyonel desteğe gerek olmadan da risk değerlendirmesi yapılabilir. Elbette önce tehlike ve risk arasındaki farklar hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olacaktır.
Aşağıdaki risk değerlendirme rehberini okuyarak tehlike belirleme ve risk değerlendirme konusunda detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz.
Tavsiye Yazı: Risk Değerlendirme Rehberi
Denetim ve Gözetim
Çalışma alanlarında bulunan riskleri tespit etmek için düzenli olarak iç denetim ve gözetim çalışmaları yapılmalıdır. Denetim ve gözetimlerde, daha önceden belirlediğiniz tehlike kaynaklarında oluşan yeni riskleri çok hızlıca tespit edebilirsiniz.
Profesyonel destek almadan iç denetim yapmak zor gibi görünebilir ancak belirlediğiniz tehlikeler veya uymak zorunda olduğunuz kanun maddeleri için oluşturacağınız kontrol listeleri ile rahatlıkla iç denetim yapabilirsiniz.
Aşağıdaki yazıda kontrol listeleri ile nasıl iç denetim yapabileceğinizi detaylı olarak öğrenebilirsiniz.
Tavsiye Yazı: Kontrol Listeleri İle İç Denetim
Eğitim ve KKD
Çalışanlara, iş güvenliği eğitimi vererek tüm riskleri ortadan kaldırabileceğinizi düşünüyorsanız çok yanılıyorsunuz. Eğitim ve kişisel koruyucu donananımlar, risk kontrol sıralamasında son sıralarda yer alırlar.
Yani işletmenizde öncelikli olarak tehlike ve riskleri ortadan kaldırma üzerine çalışmalar yapmalısınız.
Ancak eğitimler ve gerekli kişisel koruyucu ekipmanlar, mevcut iş güvenliği önlemlerinin etkisinin çok daha artmasına neden olur.
Küçük işletmelerde kişisel koruyucu donanım temini zor olmasa da eğitim organizasyonu yapmak zaman ve mekan açısından zorlayıcı olabilir.
Ancak uzaktan eğitim veya çevrimiçi toplantı uygulamaları ile çok etkili eğitim çalışmaları yapılmaktadır.
Bilgi: Kişisel Koruyucu Donanım Nedir
Poster, Uyarı ve Levhalar
Posterler ve hatırlatıcı levhalar, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliğini hatırlatmanın mükemmel bir yoludur. Ancak sürekli sabit duran ve sıkıcı levhalar bir süre sonra görülmemeye veya dikkat çekmemeye başlar.
Bunun yerine çalışan profilinizi de göz önünde bulundurarak poster ve uyarı levhalarını sık sık değiştirebilirsiniz.
Ancak uyarı levhaları veya posterler aşırı agresif yapmak veya çalışanlardan bir şey yapmalarını istemek, fayda sağlamayacağı gibi bazen ters etki de yapabilir. Örneğin, “Dikkat: Kaygan alan. Kaymaz ayakkabılar zorunludur” yerine “Dikkat: Burada daha önce biri kaydı” yazmak daha etkili olabilir.
Tavsiye Yazı: İş Güvenliği Levhalarının Görünürlüğü Nasıl Arttırılır
Çalışan Katılımı ve Toplantılar
Çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamaya çalışırken onları sürece dahil etmemek hiç mantıklı değildir. Çalışan katılımı iş güvenliği konularında çalışanların daha hızlı uyum sağlamasına ve kabullenmesine yol açar.
Küçük işletmelerde isg kurulu oluşturma zorunluluğu yoktur. Ancak bu birkaç ayda bir toplanıp iş güvenliği veya sağlık ile ilgili konuları konuşmaya engel değildir. Böylece çalışma alanında sizin hiç fark etmediğiniz bazı tehlikeleri ortaya çıkarabilir ve kaza olmadan önlem alabilirsiniz.
Bazı çalışanlara iş güvenliği ile ilgili farklı roller vermek de çalışan katılımını yükseltmeye yarayacaktır.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.